Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępdoKsięgipiątej
17
AlbowiemPismoBożejestpewnyminteligibilnymświatem
złożonymzczterechswoichczęści,jakobyzczterechele-
mentów.Ziemią[tegoświatapołożoną]najniżejipośrodku,na
wzórcentrum,jesthistoria.Wokółniej,napodobieństwowód,
rozlewasięoceanmoralnejegzegezy,którąGrecyzwyklina-
zywaćetyką(
ηθικη
).Wokółhistoriiietyki,nibywokółdwóch
niższychczęściwspomnianegoświata,krążyowopowietrze
wiedzynaturalnej,którąGrecynazywająfizyką(
φυσικη
).Na-
tomiastpozaiponadwszystkimrozwijasięóweterycznyiog-
nistypłomieńempirejskiegonieba,czylinajwyższejkontem-
placjiBożejnatury,pozaktórąniewzniesiesiężadenintelekt.
Grecynazywająjąteologią
36
.
Wświetletychstwierdzeńniejestczymśzaskakującymfakt,
żeEriugenabędzieprowadziłswójdyskursnadwóchkomple-
mentarnychpoziomach:badanienaturybędzieuzupełnione
egzegeząbiblijną.Podejmującpoczątkowoegzegezębiblijnych
wersetówmówiącychostworzeniuświataJanSzkotdeklaruje,
żeniechcetuprezentowaćwykładnialegorycznej,aleza-
mierzawyłożyćopisdziełastworzeniasecundumhistoriam,czyli
zgodniezzasadamifizyki
37
.PismoŚwięte,jaksłuszniezauważył
GongolfSchrimpf,jesttutajprzezniegoodczytywanejako
rodzajnaukowegomitu,analogicznegodotego,któryPlaton
przedstawiłwTimajosie–aopowiadającegodziejeustanowienia
świataistworzeniaczłowiekaprzezBoga
38
.TaSzkotowade-
klaracjadotyczyprzedewszystkimczterechpierwszychtomów
Periphyseonuprezentującychdziejestworzeniaświataiczłowie-
kawkontekściebadanianaturyiegzegezygłówniepierwszego
36Hom.XIV,s.202–203.
37PPIII,693C,s.281:nAnajpierwnależyzaznaczyć,żeteraz
wcaleniejestnaszymzamiaremrozprawianieoalegorycznychsensach
moralnychinterpretacji,lecz–zaBożymprzewodnictwem–usiłujemy
niecozbadać,zgodniezsensemhistorycznym,kwestięsamegostworze-
niarzeczy,któresięstały”.
38
G.Schrimpf,DieSinnmittevon„Periphyseon”,w:JeanScotet
l’histoiredelaphilosophie.ColloqueduC.N.R.S,wyd.R.Roques,Paris
1977,s.298in.Por.Kijewska,KsięgaPismaiKsięgaNatury,s.81.
