Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
AgnieszkaKijewska
rozdziałuKsięgiRodzaju.Odnosząctodoneoplatońskiego
schematuwylewuipowrotu,którystanowikanwęrozważań
Szkotowejfizjologii,możnapowiedzieć,żeteksięgiskupiają
sięprzedewszystkimnanauceowylewie(proodos)
39
.Oma-
wiająonebowiemprocesstwarzanianaturydrugiej(stworzonej
istwarzającej)oraztrzeciej(stworzonejiniestwarzającej)przez
PierwsząPrzyczynęwszystkichrzeczy,czylinaturępierwszą,
niestworzonąistwarzającą,którąjestBóg.Wksiędzepiątejna-
tomiastEriugenaprzechodzidozupełnieodmiennegoujęcia
Bożejrzeczywistości,amianowiciejakokresuiceluprocesupo-
wrotu,czylijakonaturyczwartej,niestworzonejiniestwarza-
jącej.Naukaopowrocie,przedewszystkimopowrociewwy-
miarzeeschatologicznym,stanowipodstawęzarównodoktryny
creationisexnihilo,jakiegzegezybiblijnej,gdyż–jakpokazał
BernardMcGinn–dlaEriugenynaukaopoczątkach(proto-
logia)jesteschatologiąiodwrotnie,eschatologiaprotologią
40
.
ZtegowłaśniewzględuinterpretowaneprzezJanaSzkota
wpiątymtomietekstybiblijnebędąznakomitymprzykładem
egzegezyalegorycznej,duchowej(intelligentiaspiritualis),godnej
wielkichmistrzów,naktórychsięonpowołuje,amianowicie
Orygenesa,św.GrzegorzazNyssyiGrzegorzazNazjanzuoraz
św.Ambrożego.
3.DOKTRYNAPOWROTU
Neoplatońskienauczanieopowrocieznalazłowmyślista-
rożytnościchrześcijańskiejswojąmodyfikacjęikontynuację.
Doktrynawylewuzostałaistotnieuzupełnionanauczaniemopo-
wołaniuprzezBogawszystkichrzeczydobytuznicości(creatio
exnihilo),bezprzyjmowaniaistnieniajakiegośprzedistniejącego
39
Por.A.Kijewska,Eriugenykoncepcjapowrotu:dziełonaturyczy
łaski?,w:Osobaidoświadczeniemistyczne(3),red.K.Stachewicz,nFilo-
zofiachrześcijańska”15(2018),s.31–36.
40Por.B.McGinn,TeOriginalityofEriugena’sSpiritualExegesis,
w:IohannesScottusEriugena,s.64in.
