Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Wprowadzenie
29
czy,askorowychowaniejestgłównymwedlePrawpaństwaobowiązkiem,
wychowawcąmłodzieży,nadobrąsprawęnajwyższyurzędnikpaństwowy,
jestwistociechoreografem26.Mateżpomocników,którzyzapewnezajmują
sięsprawamibardziejszczegółowymi,alepodstawowyaktchoreograficzny,to
znaczywpisanietańcawporządekpaństwa,zostajeuznanyprzezPlatonaza
aktwpaństwienajważniejszyitaki,odktóregowłaściwiewszystkieinneakty
wprostejliniizależą.TosąustaleniadośćoczywisteikiedyAteńczyk,protago-
nistadialogu,poddajejepróbiezpomocąstarszychodsiebieKreteńczykaKlej-
niasaiLacedemończykaMegillosa,nienapotykasprzeciwu.Nodobrze,jeśli
tak,topytanieotaniecmożnasobiepomyślećjakopytaniedlapaństwakluczo-
we.Obywatelstwobowiembędzieokreślonezasprawąuczestnictwawchórze
kęzesłużbąMuzompomieszaiwnajlepszejmierzetennapójduszypodaćpotrafi,otymmożenaj-
słuszniejpowiemy,żeposiadanajwyższąkulturęosobistą,jakąsłużbaMuzomkształci,iżenajlepszą
harmonięosiągnął;owielebardziejniżten,którystrunydostrajaćpotrafi(tὸνKdλλiσt᾽dpoPoUσiKῇ
YUPνoσtiKὴνKspoννύνtoKo.PstpiώtototῇψUχῇπpoσlέpoνto,tońtoνὀpoόtot᾽ἂνlotPsνsἶνoitsλέωg
PoUσiKώtotoνKo.sńopPoσtόtotoν,πoλὺPdλλoνἢtὸνtdgχopδdgdλλήλoigσUνiσtdνto)”.Zob.:Mullen
1982:57:nItisthusnotmerelyamatterofmakingsurethataboydoesliteratureinthemorningand
sportsintheafternoon,butratherofseeingtoitthatthetwoactivitiesarebroughtintoharmony.Forthis
purpose,asPlatosawclearlybythetimeoftheLaws,danceistheidealmiddleterm”.Zdawaćbysię
mogłozatem,żeSokratesmówipoprostuochórach,chociażjednakzachwilę(III412b)słyszymy:nBo
pocóżjeszczemówićszerokootańcach(χopsiog)takprowadzonejmłodzieży,opolowaniachzpsami
czybezpsów,ozawodachgimnastycznychiowyścigachkonnych?Tojużjestdośćjasne,żeterzeczy
musząsięstosowaćdopoprzednichijużteraznietrudnosamemutegodojść”.Zjednejstronysłyszymy
otańcach,azatemjakieśtańceSokrateswpaństwiewidzi,dlaczegojednaktańceniesąnajwłaściwszym
połączeniemgimnastykiisłużbyMuzom?Szczególniezdajesię,żebliskoznajdujemysiętakichwnio-
skówwtedy,kiedymuzykęwiążeSokrateszrytmem:PaństwoVII522a:nAleżona[sc.muzyka]była
przeciwstawieniemgimnastyki,jeżelipamiętasz,wpływaławychowawczonaobyczajestrażników,zpo-
mocąswejharmoniizaszczepiałaimpewnąrównowagęwewnątrzną,aniezaszczepiaławiedzy;rytmem
swymregulowałaichtaktzewnątrzny(KotdtsἁpPoνioνsńopPoσtioνtiνd,ońKἐπiσtήPnν,πopoδiδońσo,
Ko.KotdpUoPὸνsńpUoPioν),asłowamibudziłainnedyspozycjepokrewne”.WPrawachPlatonowszem,
dalejzgimnastykąłączyciało,aduszęzmuzyką(PrawaVII795d),alejednakdogimnastykizalicza,
wrazzzapasami,taniec(PrawaVII795d-e).Tawłaśniezmiana,taksądzę,pozwalaPlatonowiwchórach
zobaczyćnajlepszepołączenietroskiociałoitroskioduszę.Zob.:PrawaVII795e-796a:nJedenrodzaj
tańcapolegananaśladowaniusłówMuzyzzachowaniemgodnejiszlachetnejpostawy,adrugi,mającyna
celudobrystanciała,żwawośćipiękno,[zachowuje]odpowiedniąmiaręprzyzginaniuorazwyciąganiu
członkówiczęściciała,nadającprzytymkażdej[ztychczęści]stosownydlańruchrytmiczny,rozcho-
dzącysięjednocześnienacałytaniecidobrzesiędoniegodopasowujący”.
26Platon,PrawaVI765d-e.Natematurzędnikówodmuzykiigimnastyki:PrawaVI764c-765e;
VII813B-C.Belfiore2006:209:nChoreiaisthewholeeducationbecauseitleadschildrentotakeplea-
sureinwhatisgoodandtohatewhatisnotgood”.ZaBelfioreidziePrauscello(2014:203).Laks2010:
218:nThecoreofthiseducationisprovidedbyvariousformsofdancingandtheappropriatephysical
exercise”.Meyer2011:391:nTheprimaryvehiclebywhichthiseffect[zaszczepieniecnotywobywate-
lachMagnezji]istobeachieved,accordingtotheAthenian,isparticipationbycitizensinchoralperfor-
manceatfestivalstothegods”;O’Meara2017:125-128.Pfefferkorn(2021:7-8)komentuje:taniec,mimo
żejestważnymelementemedukacji,niejestzniątożsamy,słowem,sątakieelementyedukacji,których
tańcemzwaćniepowinniśmy.Generalniejednakzdajesię,żejeślijestmożliwość,abyjakiśzakresedu-
kacjiująćwformułęchoreograficzną,Platonbędziezalecał,abygowformułęchoreograficznąująć..
AdamMickiewiczUniversityPress©2022
