Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KatarzynaTarnowska
PozytywistycznyscjentyzmasceptycznakoncepcjaErnestaRenana
wdramacieStanisławaRzewuskiegoDoktorFaustyna
WiekXIXzaznaczasięwhistoriiEuropyjakookresgłębokichprzemiandotyka-
jącychniemalwszystkichdziedzindziałalnościczłowieka.NormanDaviesprzy-
pisujetejepocedynamizm1,amającnauwadzeodkrycieelektrycznościczydyna-
mitu,gwałtownyprzyrostludności,nowemyślispołeczneipolityczne,zjawiska
zdziedzinykultury,atakżerozwójhandlu,przemysłu,technikiorazzbrojeń,
nazywadziewiętnastestulecienwiekiemsiły”kontynentueuropejskiego.Rozwój
naukprzyrodniczych,jakiprzyniósłXIXwiek,przyczyniłsiędoindustrializa-
cjicywilizacjieuropejskiej,cowpłynęłonawarunkiisposóbżycialudzi,wygląd
przedmiotówużytkowych,ulic,sklepów,mieszkańicałychaglomeracji.Postęp
kształtowałcodziennośćdziewiętnastowiecznegoEuropejczyka,tworzyłnowy,
miejskikrajobrazmetalowychkonstrukcjioświetlanychsztucznymświatłem,
odczasuwynalezieniabarwnikówsyntetycznychożywionytakimikolorami
noszonychprzezmieszkańcówubrań,jakróżnorakieodcieniepurpury,fioletów
orazróżów2.Postępwpływałtakżenapsychikęludzi,oddziaływałnaichsposób
myślenia,odczuwaniaorazpojmowaniasiebieiotaczającejichrzeczywistości.
Uświadomiłczłowiekowijegotriumfwprocesiepodporządkowywaniasobiesił
przyrody-skądbliskojużdoprzyznaniaumysłowiludzkiemuinauceznamion
nieomylności.
Natymgrunciewyrastadziewiętnastowiecznyscjentyzm,głoszącywyłączny
iabsolutnyprymatnauki3.Wedługpozytywistównajdoskonalszymwzorcem
poznaniajestpoznaniecharakterystycznedlanaukprzyrodniczychrodzajumate-
matyczno-fizykalnego4.WujęciuWojciechaSłomskiegofilozofiapozytywizmu
głosi,iżkażdaprawdanaukowajestprecyzyjnymiostatecznymodzwierciedleniem
1Por.N.Davies,Europa,Kraków2008,s.807.
2WlatachpięćdziesiątychXIXwiekuWilliamPerkinodkryłmoweinę-fioletowy
barwnikumożliwiającyotrzymanienastępującychsyntetyków:magentyifioletucesarskiego
(1860),bleudeLyon(1862),żółcienianilinowejiczernianilinowej(1863),różudaliowego,
zieleniPerkina,brązumanczesterskiego(1864),czerwienializarynowej(1871)orazoranżu
londyńskiego(1875)(N.Davies,Europa,s.821).
3Por.W.Tatarkiewicz,Historiaflozofi,t.3,Warszawa1970,s.81.
4Por.W
.Słomski,Pozytywizm-neopozytywizm.Błędy,trudności,niekonsekwencje,Warszawa
2003,s.12.
