Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ziarnkodoziarnka,azbierzesięmiarka
XIII
najpierww„PrzeglądziePolskim”,anastępniewpostacibroszurowej
odbitki.Byłtopierwszywzaborzeaustriackimtakobszernyifachowy
materiałprezentującytenmodelspółdzielczościoszczędnościowo-kre-
dytowej.
WspomnianypionierskitekstStefczykazamieszczonowniniej-
szymtomie.SzczegółowoopisujeoncechysystemuRaifeisenaije-
goróżnicewobec„konkurencyjnego”systemuSchulzegozDelitzsch.
Wtymmiejscuwartozatemwyjaśnićtylkodwiekwestie.Zanim
FranciszekStefczykprzystąpiłdotworzeniakasoszczędnościowo-
-kredytowychwedługwskazówekRaifeisena,wGalicjifunkcjono-
wałyjużspółdzielniewzorowanenapomyśleSchulzegozDelitzsch.
Modeltenbyłchronologiczniewcześniejszyokilkanaścielatwswojej
ojczyźnie,Niemczech,wdodatkudynamicznierozwinąłsięjużwcze-
śniejwśródPolakówwzaborzepruskim;,gdziewcieliłygowży-
cieikierowałystrukturamiorganizacyjnymitakichinicjatywosoby
zkręgówbliskichStefczykowipodwzględemideologicznym:społecz-
nicy,częstoksiężakatoliccy,pozostającypodwpływemideisolida-
ryzmunarodowegoispołecznejnaukiKościoła⁹.Początkikooperacji
;StefanOchociński,Podstawyizasadywielkopolskiejspółdzielczościkredytowej
doroku1918,PWN,Poznań1965,s.57-97.Gwoliścisłościnależyodnotować,żebadacz
tenpodkreślapewnąodmiennośćwielkopolskiegosystemukooperacjioszczędnościo-
wo-kredytowejod„typuidealnego”modeluSchulzego,zob.s.61,69,87.Niewątpliwie
jednaktowłaśnietenmodelbyłznaczniebliższyrozwiązaniomstosowanymwramach
polskiejspółdzielczościzaborupruskiego.Zasadnicząróżnicąnietylewobecpoglądów
Schulzego(tenbyłbowiemzwolennikiemtakiegorozwiązania),ilewobecpraktykinie-
mieckichinstytucjikredytowychodwołującychsiędojegoideiidziedzictwa,aupo-
dabniającąwysiłkiwielkopolskiedomodeluRaifeisena,byłoprzyjęciezasadynieogra-
niczonejodpowiedzialnościczłonkówspółdzielnizajejzobowiązaniafinansowe;zob.
StanisławWojciechowski,Ruchspółdzielczy,WydawnictwoSpółdzielczegoInstytutu
Naukowego,Warszawa1930,s.447-448.
⁹Wartoodnotować,żetwórcywielkopolskiegosystemuspółdzielczościoszczędno-
ściowo-kredytowej,choćostateczniesięgnęlipozasadymodeluSchulzegozDelitzsch
(zob.teżprzyp.8),interesowalisięrównieżideamiirozwiązaniamizaproponowanymi
przezRaifeisena.Świadczyotymm.in.publikacjaRaifeisenijegospółkiwłościańskie,
[brakautora],NakładidrukJarosławaLeitgebra,Poznań1882.Ukazałasięonakilka
latprzedpoczątkamiaktywnościpopularyzatorskiejiorganizatorskiejStefczyka.Oma-
wiahistorięizasadymodeluRaifeisena,zawieratakżeczęśćinstruktażową,poświęconą
zakładaniuspółdzielniwedługzasadtegomodelu.Książeczkatadokumentujerównież
pierwszeinspirowanedokonaniamiRaifeisenainicjatywywzaborzepruskim—two-
