Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Ograniczenieprawrzeczowychwdrodzewywłaszczenia
Podstawowymizasadami,którewniejprzyjęto,były:dopuszczalnośćwywłaszczeniawy-
łącznienarzeczpaństwa(art.2ust.1ustawy),wskazanieaktuadministracyjnegojako
podstawywywłaszczeniawywołującejzarazemskutkicywilnoprawne,obowiązekwy-
płatyodszkodowaniazawywłaszczenie,któreograniczonezostałowzasadziewyłącznie
doszkodyrzeczywistej(damnumemergens),skonkretyzowaniecelówwywłaszczenia.
WoparciuostanprawnywykreowanyomawianąustawąpowstałoopracowanieS.Czu-
by,wktórymautorwnastępującysposóbsformułowałkatalogcechwywłaszczenia37:
1)wywłaszczenieodnosićsięmiałowzasadziewyłączniedonieruchomości,
2)mogłonastąpićnapodstawieprzepisurangiustawowej(wmyślzasadynullum
expropiatiosinelege),
3)wywłaszczeniemogłobyćdokonanenaszerokopojmowanenceleużytecznościpu-
blicznej”
,któreokreślanebyływpaństwowychplanachgospodarczychlubwkonkretnych
ustawach,
4)wywłaszczeniebyłoaktemadministracyjnoprawnym,wywołującymskutkicywil-
noprawne,
5)odszkodowaniezawywłaszczenieodpowiadałoszkodzierzeczywistej.
Zasadniczącechąprzedstawionejkoncepcjijestprzyznanieprymatuinteresowipu-
blicznemu(utożsamianemuzpaństwowym)nadinteresemprywatnym(manifestowa-
nymprzezprawowłasnościpodmiotuwywłaszczanego).Zarównobowiemkatalogcelów
wywłaszczenia,jakizakresodszkodowaniazawywłaszczeniewskazująnato,iżwrelacji
państwo-podmiotwywłaszczanytenostatniznajdowałsięwdużogorszejpozycji.Była
tokonsekwencjaprzyjętegomodelurelacjipaństwo-obywatel.WargumentacjiS.Czu-
by,odnoszącejsiędowskazanychwyżejcechkonstrukcjiwywłaszczenia,zwracauwagę
próbaobronyobowiązującejregulacjiprawnejzpomocąprawno-ustrojowychcechpań-
stwasocjalistycznego38.Jestto,jaksięwydaje,poglądtrafny,uwzględniającypolityczno-
-społeczno-gospodarczeukształtowanieustrojupaństwa,rzutującenacałokształtsyste-
muprawnego,aprzeztonakonkretnerozwiązaniaprawne.Niezależnieodocenyustroju
socjalistycznegoniemożeumknąćuwadzefakt,iżkonkretnainstytucjaprawnaniemoże
byćrozpatrywanawoderwaniuodmodeluustrojowegopaństwa,wktórymobowiązuje.
Niemniejjednakniemożezasługiwaćnaaprobatęrozwiązaniedopuszczającewywłasz-
czenienanceleużytecznościpublicznej,naceleobronyPaństwaalbodlawykonaniazadań
określonychwzatwierdzonychplanachgospodarczych”39.Takaredakcjaprzepisunormu-
jącegocelewywłaszczeniasprawiała,iżwpraktycepodmiotwywłaszczanypozbawiony
byłmożliwościkwestionowaniadecyzjiwywłaszczeniowejzewzględunacelwywłasz-
czenia,ponieważtreśćtegoprzepisuzawierałaklauzulęgeneralnącharakteryzującąsię
37
S.Czuba,Cywilnoprawna...,s.36.
38
nPrzyjęciezasadyograniczonegoodszkodowaniawiążesięzezwiększonymiświadczeniami,doktórych
zobowiązanejestpaństwosocjalistyczne”-S.Czuba,Cywilnoprawna...,s.31.
39
Art.3ust.1ustawyz1958r.ZobtakżeW
.Ramus,Wywłaszczenienieruchomości...,s.35itampodane
przykłady;M.Gdesz,Celpublicznywgospodarcenieruchomościami,ZielonaGóra2002,s.19inast.Por.rów-
nieżwyrokNSAz28marca1996r.,sygn.IVSA1500/94-niepubl.;E.Drozd,Z.Truszkiewicz,Gospodarka
gruntami...,s.126.
