Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
człowiekodtrącatospojrzenie–przecieżto«tylkozwierzę»–
powtarzasięniepowstrzymaniewokrucieństwiewobecludzi,kiedy
tosprawcywciążnanowomusząutwierdzićsięwprzekonaniu,że«to
tylkozwierzę»”11.Chodzioto,byzjednejstronyumocnićswą
pozycjępośródnieludzkichbytów,azdrugiej–bywykluczyć
wszystko,conieludzkie,zczłowieczeństwa.Prowadzi
todowyrzuceniapewnychistotzobszarutego,coludzkie,wsferę
tego,co„zwierzęce”.Odtądmożliwestajesięusprawiedliwienie
zastosowanejwobecnichprzemocy.Odtądmożliwystajesiępogrom,
możliwestajesięludobójstwo.
Niechodzitylkooimputowaniezwierzętomludzkichinieludzkich
cechanioarogancjępolegającąnaprzypisywaniuczłowiekowitylu
wspaniałychpozytywów,leczosamproceskategoryzacji
irozdzielania,któryjest„ludzki”iwzwiązkuztymhegemoniczny
czy–jaktwierdziDerrida–despotyczny,niezależnieodtego,czy
zwierzętademonizujemy,czykochamy.Derrida,opisującspojrzenie
swojegokotanajegonagość,mówiowstydzie.Alenietylkootym
spowodowanymnagością(tylkoczłowiekmożebyćnagi,kotka,
ponieważjestnaga,niemożebyćnaga);chodziojakiśpierwotny
wstydczłowiekprzedzwierzęciem,którytowarzyszypojawieniusię
samegopojęcia„człowieka”–jestwięcproblememparexcellence
filozoficznym.Ówgestróżnicowaniaświatanaludzkiinieludzki
„wydajesięustanawiaćsamąfilozofię,filozofięjakotaką”,ale
zarazemjestproblememmoralnym,bowiążesięzeświadomością
jakiegośbraku,tego,żewludziachjestcośniedobrego,czegoniemają
zwierzęta,iżewzwiązkuztymhumanistyczneteorieoludzkiej
wyjątkowościsą„robieniemhałasu”,byowstydziezapomniećigo
wyprzeć.SpojrzeniewoczykotkiuświadamiateżDerridzie,żeistoty
nieludzkienieodsłaniająsiępodwpływemludzkiegowzroku,niedają
siępoznać,toczłowiekzostajepokazanysobiedziękioczom
zwierzęcia12.WitoldGombrowiczwDziennikucoprawdaniewyciąga
filozoficznychwniosków,aleteżopisujeniesamowitezderzenie
zewzrokiemzwierzęcia:„Spacerowałempoaleieukaliptusowej,gdy
wtemzzadrzewawylazłakrowa.Przystanąłemispojrzeliśmysobie
okowoko.Jejkrowiośćzaskoczyładotegostopniamąludzkość–ten
moment,wktórymnaszespojrzeniasięspotkały,byłtaknapięty–
żestropiłemsięjakoczłowiek,tojestwmoim,ludzkim,
gatunku.Uczuciedziwneibodajporazpierwszyprzezemnie
