Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
68
II.Długietrwanie
terminowały:metafizycznystosunekdonarodujakoinstancjizabsolutyzowa-
nejorazwiarawewspółzawodnictwoiwantagonizmynarodoweipaństwo-
wejakopodstawoweimpulsyprocesudziejowego,cowpływałonakoniecz-
nośćwytężeniasiłwceluobrony,ewentualnieekspansjiiataku.Tenme-
chanizmobligowałaktywizację,alerównieżidealizowałegoizmnarodowy.
Wymownąrolęodegraławysocezunifikowanaizcentralizowanakolektyw-
ność,odbierającajednostceautonomiępodmiotowości.Pomysływychowaw-
czenarodowcówdotyczyłyzazwyczajnarodu,względniespołeczeństwa,dla-
tegokonstruowanymodeljednostkowydostrzecmożnadopieropoprzezich
pryzmat.
DlaZ.Balickiego,abyłontuwyrazicielempoglądówznakomitejwiększości
swegośrodowiska,człowiekstanowiłimmanentneogniwołańcuchaetnicz-
nychpokoleń.Musiałjednakzdawaćsobieztegosprawę,żyćtąświadomoś-
cią,musiałodczuwaćtęłącznośćwewnętrznie.Z.Balickipisał:
DuszapolskanietylkonosiOjczyznęwewnątrzsiebie,aleczujesięrównieżwewnątrzniej,
wszystkimiswymisplotamizniązespolonąizlewacałkowicieswąosobowośćzjejjaźnią_
atakizwiązektylkowówczasutrwalićsięmoże,gdypokładyinstynktunarodowegosięgajądo
głębinprzeszłościojczystej.108
DlaZ.Balickiegokształtowaniesilnegocharakterubyłoważniejszena-
wetniżkształcenieumysłu.109W1909r.,podczasIIKongresuPedagogicz-
negoweLwowie,wygłoszonyzostałjegotekst,któryzarównoswymtytułem:
Zasadywychowanianarodowego,jakitreścią,jednoznacznieodnosiłsiędo
problematykiwychowania,narodu,aleprzeztoiczłowieka:
Wychowanieczłowieka,wychowanieobywatela,wychowanienaroducałego!Toznaczy_
wporządkudoniosłościzadań:wychowanierodzimejduszynaroduwkażdymwstępującym
wżyciepokoleniu,wychowaniejegoinstynktówspołecznych,wreszciewychowaniecharakte-
ruwjednostkach.110
AnalizującpolitycznewypowiedziZ.Balickiego,wydawaćbysięmogło,że
podchodziłondoproblemuwychowaniacałkiempragmatycznieirzeczowo.
Zdawałsobiesprawę,żedoskonałośćczłowiekajestwzględna,żeniedasię
podnieśćjednostkinaabstrakcyjnewyżyny,ajedyniedążyćnależydoosiąg-
nięciapoziomumoralnościniezbędnegodlaprawidłowegoukładustosun-
kówspołecznych.Upominałsiętylkoosumiennespełnianieobowiązków
przyzachowaniuumiaruwdogmatyzmie.Twierdziłnp.,żepatriotyzmnie
możeopieraćsięnaantagonizmach111,alenapozytywnychibardziejtrwa-
108Z.Balicki,Zasadywychowanianarodowego,PrzeglądNarodowy1909,nr10,s.387.
Tekstzostałteżopublikowany,m.in.przezB.Grotta,ZygmuntBalicki...,s.144_157.Ponad
dwadzieścialatpóźniejczłonekONR-Falanga,WojciechKwasieborski,pisał:Człowiekrodzi
sięznarodowymidyspozycjamiwswejpsychicejakosoczewka,wktórejogniskująsięwpływy
wszystkichpoprzednichpokoleńnarodu,jakoogniwo,któreprzekażejepokoleniomprzy-
szłym.Cyt.za:A.Friszke,Okształtniepodległej,Warszawa1989,s.312.
109Z.Balicki,Zasadywychowania...,s.399.Por.W.Wojdyło,Wychowawczeaspek-
ty...,[w:]Politykaawychowanie...,s.64.
110Z.Balicki,Zasadywychowania...,s.386.
111Conieoznaczałoodrzuceniatezy,żeantagonizmystanowiąistotnyczynnikścierania
sięświata.
