Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
JarosławGara
sąprzezobiektywneokoliczności,wydarzeniaifakty,któremająmiejsce
wnaszymśrodowiskuspołeczno-kulturowegożycia.Jeślizatemprzyjmiemy,
żezarównoludzkapodmiotowość,jakipodmiotowedziałanieczłowieka
wyrażająsięwsamodzielności,niezależnościisprawczości,towolnośćjest
właśnietym,coumożliwiazaistnienietychracjidziałania.Samodzielność,
niezależnośćisprawczośćjakoracjedziałaniawskazująbowiemnaniezawis-
łośćipełnomocnośćczłowiekajakopodmiotu.Wtymznaczeniuwarunkiem
koniecznymsamodzielnościdziałaniajestswobodasamostanowienia,aspraw-
czościdziałania_niezawisłośćisuwerenność.
Stanwolności,którejdoświadczapodmiot,możnarównieżsprowadzićdo
kwestiiz
·ródłaumiejscowieniapoczuciakontroliwłasnegodziałania.Faktycz-
nedoświadczaniewolnościpozwalanazaistnieniepodmiotowejstruktury
określanejmianemwewnątrzsterowności,zgodniezktórąpodmiotjestzasad-
niczymz
·ródłemaktówstanowieniaosobieiwytyczaniakierunkówwłasnej
sprawczości
14
.Natomiastograniczenielubbrakwolnościzawszedziałająna
rzeczutrwalaniasięstrukturynazwanejzewnątrzsterownością,wktórejklu-
czowąrolęodgrywaprzesunięciez
·ródłastanowieniaisprawczościzpodmiotu
narzecztego,cojestwzględemniegozewnętrzne(np.inniludzie,instytucje,
państwo,siłynadprzyrodzone).
Wewnętrzneumiejscowieniepoczuciakontroli,będąceodzwierciedleniem
zjednejstronywewnętrznegopoczuciawolnościwdoborzeokreślonych
celów,azdrugiej_obiektywnychokolicznościiwarunkówżyciaspołecznego
wsposobachsamostanowienia,jesttym,coodgrywakluczowąrolęwkształto-
waniusiępostawtwórczychiinnowacyjnychpodmiotudziałania.Twórczość
iinnowacyjnośćdlaswegourzeczywistnieniawymagająbowiemswobody
doborucelów,środkówimetod,niezależnieodutrwalonychtradycjąopinii
orazuznanychdotychczaszanajlepszesposobówdziałania.Twórczość
iinnowacyjnośćjakozjawiskaodnoszonedojednosteklubzbiorowości
zawszerozkwitająwatmosferzewolności_brakuzewnętrznegoprzymusu
ipresji,któreodwołująsiędodogmatycznieiheteronomicznieutrwalonej
poprawności(społecznej,obyczajowej,politycznej,religijnejczyideologicz-
nej),choćoczywiściewolnośćniejesttujedynymiwystarczającymwarunkiem
zaistnieniatego,cotwórczeiinnowacyjne.Nastawieniaorazdziałaniatwórcze
iinnowacyjnesąprojekcjąindywiduum_ludzkiejindywidualności,atejnie
sposóbsobiewyobrazićbezsamostanowieniainiezależnościwsposobach
istylachwłasnegobyciaczłowieka.
14
PodmiotowastrukturawewnątrzsterownościprzywoływanajestrównieżprzezJózefa
Kozieleckiegojakopodstawowacharakterystykaantropologicznazarównohomotransgressivus
iprzynależnychmuaktówtransgresji,jakihomoesperansiprzynależnychmudziałań
celowych.Zob.:J.Kozielecki,Człowiekwielowymiarowy,Warszawa1996,s.11;tenże,
Psychologianadziei,Warszawa2006,s.31.
