Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
JarosławGara
formułowanychwkontekściezagadnieniawolnościwszerokorozumianej
literaturzeprzedmiotu,począwszyodstarożytnychfilozofówgreckich,ażpo
współczesnychprzedstawicielimyślipostmodernistycznej.Choćjednocześnie
należybyćświadomym,żerozważanianadproblememwolności_copod-
kreślaFlorianZnaniecki_sąjednązpodstawowychcharakterystykwielkich
systemówfilozoficznych
5
.
Próbawskazanianaowemomenty,któreodkrywająsensyiznaczenia
samejwolności,jakijejdoświadczania,niebędzieteżrównoznacznazwypra-
cowaniemjednoznacznychrozstrzygnięćdylematówiaporii,wokółktórych
był,jestizapewnebędzietoczonydyskurszuwzględnieniemróżnych
perspektywpoznawczych,tj.teologicznej,filozoficznej,politologicznej,
prawnej,socjologicznejczyekonomicznej
6
.Momentyteraczejuwypuklą
swoistewspółrzędne,którewciążnanowoprzynosząkolejneodsłonydyskur-
suwokółfenomenuwolności
7
_skłaniajądostawianiapytańiposzukiwania
nanieodpowiedzi.Konkretyzującswojenastawieniepoznawcze,mógłbym
zatempowtórzyćzaBarbarąSkargą,żemoimcelemjestnietyleto,byująć
problemwolnościwjegorozlicznychtreściach,ileprzyjrzećsięstrukturze
8
samejwolności,jakiproblemówztymzwiązanych,zperspektywycodzien-
negodoświadczenia_światażyciacodziennego.
Cotojestwolność?Ktojestlubmożebyćpodmiotemdoświadczanej
wolności?Jakiwjakichwarunkachwolnośćsięurzeczywistnia?Jakieszanse
lubzagrożenianiesiezesobądoświadczeniewolności?Czyideawolności
zkoniecznościzakładajakieślimityiograniczenia,takbyniestwarzać
warunkówdonegacjisamejsiebie?Wkońcu,czymożliwajestwolnośćabso-
lutnarozumianajakoniezdeterminowanienaszejwolnejwoliiwyborówprzez
5
F.Znaniecki,Rzeczywistośćkulturowa,tłum.J.Wocial,[w:]tegoż,ÐHumanizmipoznanieD
iinnepismafilozoficzne,t.2,Warszawa1991,s.465.
6
Zainteresowanychodsyłamdotakichopracowań,jak:J.S.Mill,Owolności,[w:]tegoż,
Utylitaryzm.Owolności,tłum.A.Kurlandzka,M.Ossowska,Warszawa1959;I.Berlin,Cztery
esejeowolności,tłum.H.Bartoszewicz,D.Grynberg,D.Lachowska,A.Tanalska-Dulęba,
Warszawa1994;H.Arendt,Cotojestwolność,[w:]tejże,Międzyczasemminionym
aprzyszłym,tłum.M.Godyń,W
.Madej,Warszawa1994;T.Kotarbiński,Oideiwolności,
[w:]tegoż,Myślioludziachiludzkichsprawach,Wrocław1986.Zob.także:W
.Pannenberg,
Człowiek,wolność,Bóg,tłum.G.Sowinski,Kraków1995;J.Tischner,Nieszczęsnydar
wolności,Kraków1993;M.Scheler,Zfenomenologiiimetafizykiwolności,[w:]tegoż,Wolność,
miłość,świętość.Pismawybranezfilozofiireligii,tłum.G.Sowinski,Kraków2004;Z.Bauman,
Wolność,Kraków1995;M.Szyszkowska,Znaczeniefilozofiiprawa,[w:]tejże,Filozofiaprawa
ifilozofiaczłowieka,Warszawa1989;J.Rawls,Liberalizmpolityczny,tłum.A.Romaniuk,wstęp
Cz.Porębski,Warszawa1998;Wolnośćgospodarcza,red.Z.Brodecki,Warszawa2003.
7
DJestbardzoprawdopodobne_jakujmujetoIsaiahBerlin_żeistniejewieleniewspółmiernych
rodzajówistopniwolnościiżeniedasięichnanieśćnajakąśpojedyncząskalęwartościD.
I.Berlin,Dwiekoncepcjewolności,tłum.D.Grynberg,[w:]tegoż,Czteryesejeowolności,
8
dz.cyt.,s.191.
B.Skarga,dz.cyt.,s.29.
