Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
LUCYNAKOSTUCH
PracującynadobróbkąmetaluHefajstosnależałdorzemieślników(demiour‑
goi).Choćpoczątkowowiązanokowalizmagią,anawetkosmogonią(poe-
taAlkmansugerował,żeTetydawykułaświatwbrązie33),tojednakwczasach
Fidiaszafachtenokreślanopogardliwymmianem-banausia.Wutworach
Ksenofonta,PlatonaiArystotelesastatusrzemieślnika,jakouosobieniafizycz-
negoznoju,zmalałjeszczebardziej.Aspektcielesnyodgrywałtuznaczącąrolę.
Filozofowiesądzili,żeuprawianiezawodówrzemieślniczych,wtymoczywiście
kowalstwa,powodujezniekształceniafizyczne,tzn.niszczyciało.Ponadtotwier-
dzili,żedemiurgiaodwracauwagęoduprawianiacnoty,awięcideipoświęcenia
sięsprawompolis34.WPaństwiePlatonaznajdujesięznaczącyustępdoskonale
ilustrującyzwiązekpracyfizycznejzespołecznymkalectwem.Przedmiotemdia-
logusąnwykoślawionetypyfizyczne”:
-[…]kiedytaknanichpatrzeć,toczyniewyglądająpodobniejaktenkowal,
którysiępieniędzydorobił,ajestłysyimałyiniedawnozkryminałuwyszedł,
ajużbyłwłaźni,umyłsięimanowązarzutkę,więcrobizsiebienarzeczonego
ichcesiężenićzcórkąswegopana[…]
-Więcconibytakipotrafispłodzić?Czyniejakieśbękartyilichoty?35
ZapewneztegopowoduGrecynieprzejawializainteresowaniaoddawaniem
czciboskiemuKowalowi.WysokistatusmiałjedyniewAtenach,gdzie,zjedno-
czonywkulciezAteną,obchodziłswojeświęto36.Nawetjednaktu,gdypróbo-
wałwkuźnispłodzićdzieckozgłównąopiekunkąAten,ta,przeciwdziałając,
poprostuuderzyłagowłócznią.
NiewątpliwiekomicznejszpetotyprzydająHefajstosowijegotowarzysze.
Wsztuceokresuklasycznegozupodobaniemprzedstawianobogapowracające-
gonaOlimpwtowarzystwiesprośnychityfallicznychSylenów.
Zgodniezmitem,stanowiącympodstawęilustracji,boskiKulawiecwjeżdżał
naOlimppijany.StałosiętakzasprawąDionizosa.Trzebapamiętać,żebogowie
Hellenów,pozaBakchusem,niespożywaliwinaitodawałoimstatusnieśmier-
telnych.Wwersji,wktórejHefajstosudawałsiępiechotądogłównejsiedziby
bogów,szedłpodtrzymywanyprzezbogawina,ponieważspożytytruneknie
pozwalałmukroczyćsamodzielnie.
NiskistatuspotomkówboskiegoKowala,atymsamymijegosamego,podkre-
ślanorównieżpoprzezwykazywanieichzwiązkuzkarłowatością.WIliadziebóg
pracujewkuźnisamotnie,jednakżepóźniejszatradycjaprzypisałamupomoc-
ników-takjakonkulawych,adotegokarłów.TakbyłochoćbyzKabirami.
33Alkman,fragment5,PoetaeMeliciGraeci,ed.D.L.Page,Oxford1962.
34Ksenofont,Księgaogospodarstwie4,2-3;6,5;Platon,Gorgiasz518A;Państwo371E;372
A-D,495D-496A;590C;Arystoteles,Polityka1337B.
35Platon,Państwo495E-496A.
36R.Parker,PolytheismandSocietyinAthens,Oxford2007,s.409.
