Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Problemnieposłuszeństwaobywatelskiego
dopuszczamożliwośćkwalifikowaniaichwszystkichjakonieposłuszeństwo
obywatelskie):
1.Zastraszanie:
•przymuszużyciemprzemocy,
•przymusbezużyciaprzemocy,
•przymusperswazyjny(zużyciemprzemocylubbez).
2.Działanieniepolegającenazastraszaniu:
•przemoc,
•przymuspozbawionyprzemocy,
•perswazja.
Przedstawionatypologiawprowadzarozróżnienia,któreniesą
obecneaniuRawlsa,aniuMorrealla(naprzykładperswazjiiprzymusu
perswazyjnegozużyciemprzemocy).Smartkładzienaciskjedynienato,co
uznajezaistotęnieposłuszeństwaobywatelskiego—adresowanydokogoś
protest.Jeśliprzemocjestwyraźnieskierowana,niemapowodu,byakty
przemocywykluczaćtylkodlatego,żesąaktamiprzemocy.Możnawręcz
przypuszczać,żeRawlsformułujetoograniczenie,mającnamyślimożliwe
cele,jakiestawiaćsobiemogąnnieposłuszni”,ipochopniekojarzącwszelką
przemoczrewolucjączychęciąprzejęciawładzy.
Dochodzimytudokolejnegodylematutkwiącegowideinieposłu-
szeństwaobywatelskiego.Wiążesięonzrozdźwiękiemmiędzynarusza-
niemporządku,apragnieniemrealizowaniacelówmieszczącychsięwra-
machtegożporządkulub,innymisłowy,międzyśrodkami,acelamidzia-
łania.Jeśliprzemocuznamyzadziałanieniezgodnezjakąkolwiekmoral-
nością,ajednocześniedokonującaktunieposłuszeństwa,stawiamysobie
zacelosiągnięciemoralnegodobra,topopadamywsprzecznośćalbozmu-
szenijesteśmydoocenyiwyważeniaróżnychwartościmoralnych.Tadruga
możliwośćnienarażanaswprawdzienalogicznąniespójność,alestawia
wkłopotliwejsytuacji.Oznacza,żemusimy(nietylkosobie,aleioso-
bom,doktórychadresujemyprotest)odpowiedzieć,najakiejpodstawie
narzucamyinnymhierarchięwartościorazcouzasadnianaszeroszczenie
douprzywilejowanejpozycjiwsprawachmoralności.Stosującprzemoclub
strasząc,nieodpowiadamynatopytanie,aleraczejwymuszamyuzyskanie
szczególnejpozycjispołecznej.Byćmożeztegowłaśniepowodunieodwo-
ływaniesiędoprzemocyuważanejestczęstozawarunekuznaniadanego
aktuzanieposłuszeństwoobywatelskie.Odrzucenieprzemocyjakośrodka
działaniamożeoznaczaćbezwarunkowąakceptacjępodstawistniejącego
