Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
TomaszMojsik
zamążpójścia.Skyllarobitojednakwbrewwoliojca,cozostajetuprzedstawione
jakozdradaipowódjegośmierci.Nazbytsamodzielnadziewczyna-wybórmęża
wświeciemitycznymniepowinienbyćmotywowanymiłością,alepotrzebamimęż-
czyznzawierającychkontrakt-zostajeukaranaprzezniedoszłegomałżonka.For-
maśmierciwyrażazarównospecyfikęzajęciaMinosa,którypanujedziękiposia-
daniuokrętównamorzu,jakipogardędlakobiecegociała6.
Dokobietjeszczewrócimy,gdyzajmiemysięróżnymipowodamiśmierci,
azwłaszczasamobójstw.Terazzaśwartoprzyjrzećsiędecyzjommężczyznodbie-
rającychsobieżycieiformom,jakieprzyjmujesamobójstwowichwykonaniu.
Najbardziejznanyprzykładsamobójstwawświecieherosówtoniewątpliwie
przypadekAjasazSalaminy,którywIliadzieHomerajestdrugimpoAchillesie
podwzględemdzielności.Weposiewidzimygowielokrotniejakoolbrzymaskry-
tegozawielkątarczą,któremumałoktopotrafisięprzeciwstawić.Opowieść
osuperherosiemajednaktakżemrocznąstronę.ZtragediiSofoklesadowiadujemy
siębowiem,żepośmierciAchillesaAjasrywalizowałzOdysemomianonajdziel-
niejszego.ZwycięzcamiałotrzymaćlegendarnązbrojęitarczęsynaPeleusa.Tak
przedstawiatoantycznymitograf(Apollodor,Biblioteka[Epitoma]5,6-7):
Postanowiono,żeorężizbroja[Achillesa]będąnagrodądlanajmężniejszego,ado
współzawodnictwastanęliAjasiOdyseusz.SędziamimielibyćTrojanie,choćwedług
niektórych-sprzymierzeńcy,iOdyseuszzostałuznanyzazwycięzcę.Udręczonyzgry-
zotąAjasknułnocąprzeciwkoarmii,akiedyzasprawąAtenyogarnąłgoszał,ruszył
zmieczemnaowce:wobłędziezabiłipasterzy,iowce,myśląc,żetoAchajowie.Odzy-
skawszypóźniejprzytomnośćumysłu,popełniłsamobójstwo.
Apollodornieopisujetuokolicznościjegośmierci,alewedletradycjigreckiej
Ajasrzuciłsięnamiecz,któryotrzymałwdarzeodHektoraponierozstrzygniętym
pojedynkupodTroją(zob.Hyginus,Fab.107).Namarginesiedodajmy,żeAjas
zkoleipodarowałsynowiPriamapasodmiecza,naktórymAchillesprzywiązał
późniejjegozwłokidoswegorydwanu(Hyginus,Fab.112).Stądwzięłosięsłynne
powiedzenie-echthtrōndōraadōra(ndarywrogówniesą[prawdziwymi]darami”).
ZAjasemwiążesięjeszczejednakwestia,ukazującanammimochodemstosu-
nekGrekówdosamobójstwherosów.OtóżzgodniezprzekazemFlawiuszaFilo-
stratosa(Her.35,15)wieszczekKalchaszakazałspaleniaciałaAjasajakosamobójcy,
awtragediiSofoklesa(Ai.1047-1090)Menelaoszabroniłjakiejkolwiekformy
pochówku.TozresztąsytuacjapodobnadoprzypadkuznanegonamzSofoklesowej
Antygony,gdyKreonzakazujepogrzebaniazwłokPolynejkesajakozdrajcyojczy-
zny.Apollodor(Biblioteka[Epitoma]5,7)wdalszejczęścicytowanejtuopowieści
oAjasiewyjaśnia:nAgamemnonzabroniłspalićjegociało[nastosiepogrzebowym]
i[Ajas]jakojedynyspośródtych,którzyzginęlipodIlionem,leżywtrumnie.Jego
6UHyginusa(Fab.198)znajdziemyniecoinnewyjaśnieniemotywówdziałaniawładcyKrety.
