Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samobójstwoiautodestrukcjawgreckichopowieściachmitycznych
21
piłkarzy,którzyniestrzelilikarnegowfinale,czypolityków,którzyzmieniliugru-
powaniepolityczne.Specyfikąantycznąjestconajwyżejskupienieuwaginamicie
itekstachliterackich,cozapewnebyłoefektemubocznympowstaniawepoce
hellenistycznejbibliotekibudowaniapamięcihistorycznejnafundamencieerudycji
iodwołańdoosiągnięćliterackichpoprzedników.
WwypadkucytowanychpowyżejlistHyginusapierwsząrzeczą,którazwraca
uwagę,jestfakt,żelistakobiet(liczącadwadzieściapięćpozycji)jestniemaldwa
razydłuższaniżwyliczeniesamobójstwmężczyzn(jestichpiętnastu).Drugakwe-
stia-scenyśmierci,samobójstwaidziałańautodestrukcyjnychobejmująróżne
obszaryżycialudzkiego.Dominująjednakwstyd,duma,honor,miłość(wtym
zakazana)iogólniej-kwestierodzinne.Poniżejprzyjrzymysięwybranymfabułom
mitycznymwwersjiApollodoraiHyginusa,gdyżpodaneprzeztegoostatniego
informacjewymagająrozwinięcia.
ZacznijmyodhistoriiEdypajakonajlepiejzapewneznanejopowieścimitycznej.
Apollodor(Biblioteka3,55-564;zob.Hyginus,Fab.67)takopisujekluczowezdarzenia:
Sfingarzuciłasięzakropoli,aEdypobjąłwładzękrólewskąipoślubił,nieświadomtego,
swąmatkę.Miałzniąsynów:PolynejkesaiEteoklesaorazcórki:IsmenęiAntygonę.
Sąjednakitacy,którzymówią,żedziecizrodziłysięzEuryganei,córkiTeuthrasa.Kiedy
potemtajemnicetewyszłynajaw,Jokastapowiesiłasię,aEdypoślepił.Gdyuchodził
zTeb,rzuciłklątwęnasynów,którzypatrzyli,jakwypędzajągozmiasta,inieruszylimu
napomoc.
Zauważmypopierwsze,żematka,azarazemżonaEdypa,byławtejopowieści
najmniejwinnąosobą,aleklątwa,jakaspadłanarodzinęLabdakidów,dotknęła
takżeją.Najwyraźniejwzorzeczachowaniakobietwświeciemitycznymnakazywał
przyjęcienasiebieczęściodpowiedzialności.PodrugiestreszczenieApollodora
unaoczniaróżnicęmiędzysamookaleczeniemEdypaasamobójstwemjegomatki/
żony5.Potrzeciezwróćmyuwagęnaformęsamobójstwaprzezpowieszenie,gdyż
jestonopowracającymmotywemwwypadkukobiet.
Podobnąformęprzyjmujeopissamobójstwawieluinnychheroin,naprzykład
Erigone,którawieszasięzżaluzaojcem(Apollodor,Biblioteka3,192;zob.Hyginus,
Fab.130):
Pragnącprzekazaćludziomłaskawedaryboga,udałsiędopewnychpasterzy.Onizaś,
skosztowawszywinnegonapoju,którywypiliłapczywiekuswejwielkiejprzyjemności,
niemieszającgozwodą,myśleli,żepodanoimjakiśnapójczarodziejski,izabili[Ika-
riosa].Kiedyznastaniemdniapojęli,[cosięstało],pochowaligo.Naposzukiwania
ojcawyruszyłajegocórkaErigonewrazzpsemoimieniuMajra,któryzawszetowa-
4TuidalejApollodoracytujęzawydaniem:Apollodor2018.
5Odmiennatradycjagłosiła,żeJokastaodebrałasobieżyciedopieronawidokzwłoksynów,
którzypozabijalisięnawzajempodczaswalkioTeby(Eurypides,Phoen.1455-1459).
