Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JerzyStelmach
iRudolfaCarnapa.WiekXXtorównieżczaspowstanianaturalistycznegoprawo-
znawstwa,októrymwięcejbędęjednakpisałwnastępnympunkcie.
Wartobyłobyzastanowićsięnadkwestiąprzyczynzapotrzebowaniananatu-
ralizm.Czyjesttopierwotna,wynikającazprzebieguprocesuewolucji,wktórym
zostaływykształconepewnearchetypowewyobrażeniahomosapiensnatemat
bytuipoznania,skłonnośćpoznawczaczłowieka,czymożecośjeszczeinnego?
Takczyowaknaturalizmnietylkobył,alewciążjestalternatywądlaujęćidea-
lizującychbyt,poznanieiwartości,alternatywąnietylkodlawszelkichodmian
metafizyki,lecztakżedlawszelkichszerzejrozumianychstanowiskUantynatu-
ralistycznych”.
Wspólnymzałożeniempozwalającymnazdefiniowanieróżnychodmianna-
turalizmujestredukcjonizm.Przyjęcietezyredukcjonistycznejjestwsferzeonto-
logiirównoznacznezakceptacjąmonizmu,zaśwobszarzeepistemologiizakcep-
tacjąskrajnegolubprzynajmniejumiarkowanegoempiryzmu.Dośćsceptycznie
odnoszęsięnatomiastdoróżnychpodziałówiujęćnaturalizmu.Najbardziejzna-
nyjestpodziałnanaturalizmskrajny(twardy),któryzakłada,żenieistniejążad-
neniematerialnesubstancjelubwłasności(tezaontologiczna),konsekwencjątego
założeniajestprzekonanie,żejedynieuprawnionymimetodamipoznawczymi
sąmetodyempiryczne(tezaepistemologiczna),oraznanaturalizmumiarkowany
(miękki),którydlajednychwsferzeontologiibędzieoznaczałprzyjęcierealistycz-
negopunktuwidzenia,dlainnychzaśUfilozofięwkontekścienauki”
2
.Następnym
byłbypodziałnanaturalizmwwersjiontologicznejimetodologicznej,wreszcie
ujęcienaturalizmujakoprzeciwieństwaantynaturalizmu.Niemawątpliwości,
żewiększośćtakichpodziałówjesttrywialna.Przedewszystkimdlatego,żetego
typupodziałymożnaodpowiedniozastosowaćdowiększościinnychstanowisk
filozoficznych.Dlategoodradzałbymprzypisywanieiminnegoniżtylkoporząd-
kująceznaczenia.
Wobecnaturalizmuformułowanychjestwielezarzutów.Natrzy,wmoim
przekonaniunajważniejsze,chciałbymtuzwrócićuwagę.Pierwszyzwiązany
jestztakzwanymbłędemnaturalistycznym.Istotategobłędunazywanegoprzez
George’aEdwardaMoore’aUargumentemotwartegopytania”sprowadzasiędo
przekonania,żekażdanaturalistycznaanalizaorzecznikówetycznych(szerzej
normatywnych)musibyćwjakiśsposóbniepoprawna.Popełniamybłądnatura-
listycznyzawszewtedy,gdyprzyjmujemy,żeokreślonacechaetycznajesttożsama
zcechąempiryczną,napodstawieprzesłanki,żejeślicośposiadajednąwłasność,
2
Wliteraturzeprawniczejkoncepcjenaturalistycznesąnajczęściejokreślanewłaśniemianem
realistycznych.OfilozofiiwkontekścienaukijakoprzypadkuUmiękkiegonaturalizmu”piszenato-
miastMichałHeller.Jegozdaniem,podejmującanalizęproblemówfilozoficznych,należyodwoły-
waćsiędoosiągnięćnauki,natomiastproponowanawwynikutejanalizyontologianiemożebyć
sprzecznazestanemwiedzytychnauk.Por
.M.Heller,Jakmożliwajestfilozofiawnauce?(w:)Szczęście
wprzestrzeniachBanacha,Kraków1995,s.17in.;równieżW
.Załuski,Naturalizmjakosamobójstwomy-
śli,artykułpublikowanywniniejszymtomie.
14
