Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MIĘDZYNAUKĄAPOEZJĄ
metodologiibadańhumanistycznych.Wymagająwyobraźni,pozwala-
jącejłączyćzesobąfaktywnowatorskisposób,dostrzegaćhierarchię
ważności,związkimiędzynimi,odróżniaćidiograficznedetaleiogólne
prawidłowości.Jakwprzypadkupoezji,wktórej–jakuczyArystoteles
–liczysięakcja(fabuła),prowadząspójnywywód,nietyleopartyna,co
poparty(ilustrowany)konkretnymidanymi.Celemsyntezy,podobnie
jakpoezji,niejestprzedstawienieprawdy,leczskonstruowanienar-
racjinatyleprawdopodobnej,byopróczprzekazaniapewnychtreści,
skłaniałaodbiorcówdozastanowienia,pogłębionejrefleksjinaddanym
zagadnieniem.Nawetjeślijesttorefleksjakrytyczna,nieumniejszato
znaczeniasamejsyntezy29.Iwówczasmożespełniaćprzynajmniejjedną
zeswychdwóchważnychfunkcji.
Popierwsze,syntezypodsumowująiuogólniająwynikibadańszcze-
gółowych,ajeślirobiątowwystarczającoatrakcyjnejformie,potrafią
(rzadkośćwprzypadkuwspółczesnychnaukowychprachumanistycz-
nych)skupićnasobieuwagęnietylkoekspertów30.Przedewszystkim
służąjednaknam,badaczom,kwestionującutarteigrożącewyczerpa-
niemsposobyujmowaniawieluzagadnień;wzbudzającsporyiskłania-
jącdoposzukiwaniaargumentówzaiprzeciwsobie.Umożliwiajątakże
spojrzeniezdystansunaobfiteźródłaiopracowaniaszczegółowe,przez
codostrzecmożemylepiejproporcjemiędzyliczbąpracnadanytemat
aichintelektualnąwagą.Atoułatwiawybórobszarów,którewartesą
eksploracji;czytozgodniezpodpowiedziamizawartymiwsyntetycz-
nychopracowaniach,czyteżwłaśniepoto,bywykazaćnadmiernie
redukcjonistycznycharaktertychże.
Historiamagistravitae–pisałCycero31.ZasprawąLudwigaWitt-
gensteinawiemy,żezuwaginaróżnicenformżycia”inpraktykcodzien-
ności”powiedzenietostraciłonaaktualności,przynajmniejwswym
starożytnymbrzmieniu.Ciąglejednakmożebyćhistoria–zwłaszcza
29Oczywiściejeślitajestwiarygodna.Itutajpotrzebnajestwięcwłaściwametodo-
logia.
30Przykładymożnamnożyć.Opublikowanyw1835r.pierwszytomOdemokracji
wAmeryceA.deTocqueville’astałsięnatychmiastbestsellerem.Aileżzamieszaniawna-
uceinietylkowywołaływyjątkowointeresującepodwzględemintelektualnympraceKa-
rolaMarksa–wręczszkoda,żeichautoruważałsięzanaukowcaipozytywistę,przez
cotakłatwobyłojezwulgaryzować.Jakjednakpokazujekarieramarksizmu,potrafiłon
ipotrafiinspirować.
31Cyceron,Deoratore(Omówcy),II,9,36–jesttoskrótdłuższegocytatusławiące-
gohistorię.
31