Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Znaczenieproblematyki
17
cjaspołecznejaktywnościszczególnieistotnąrolęzaczęłypełnićpowydarzeniach
Ruchu4Maja1919r.25Owąmyślchińscymuzułmaniepoznawalicorazchętniej,
uczestniczącbardziejotwarciewżyciupolitycznymiintelektualnymkraju.Byłto
momentprzełomowywhistoriiichspołeczności,oilebowiemzarównoislam,jak
iChiny,abyprzystąpićdogruntownejmodernizacjimusiałyprzełamaćswojewła-
sneoporyprzedprzyswojeniemnaukiodniewiernych/barbarzyńców,otylechiń-
scymuzułmaniemielidoprzełamaniapodwójnąbarieręwłasnychobiekcji.Pod-
jęcieprzeznichwyzwania,bystworzyćwłasnąnowoczesność,wymagałozatem
nietylkoprzełamaniaogólnomuzułmańskiejniechęcidoprzyjmowanianaukiod
niewiernych,jakichińskiejodrazydouczeniasięodDbarbarzyńców”,alerównież
przezwyciężeniaspecyficznejchińsko-muzułmańskiejnieufnościidystansudo
dominującejwichotoczeniuwiększościowejkulturychińskiej.Wypracowanie
konsekwentnej,własnejsino-muzułmańskiejodpowiedzinawyzwanienowocze-
snościbyłowięcdlaelitintelektualnychspołecznościmuzułmanówchińskich
wyjątkowotrudnymizłożonymzadaniem.
Pomimozwielokrotnionejnieufnościdowzorcówspozaswojejspołeczno-
ści,muzułmaniechińscyczęstozadziwiającochętnieisprawnieradzilisobieze
zmianami,jakiezachodziływChinachiświecieislamu.Wbrewtrudnejsytuacji,
zarównoekonomicznej,wktórejznajdowałasięwiększaczęśćtejspołeczności,
jakipolitycznej,będącejskutkiemtrwającychpółwiekutzw.powstańmuzuł-
mańskich(patrzrozdz.I),elityHuiwykazałysięniebywałąenergiąikreatyw-
nością.Również,jaksięzdaje,zwykliczłonkowietejspołecznościwdużejczęści
okazywaliwiększezainteresowaniesprawamipostępuinowoczesnościniżich
niemuzułmańscysąsiedzi.AmerykaninHarryA.Franck,podróżującywlatach
dwudziestychXXw.poChinach,zauważał,żezamieszkującyGansu,najodle-
glejsząprowincjęChinwłaściwych,muzułmanieDcechująsięchińskimtempera-
mentemichińskąekstrawertycznością[ł],leczsąbardziejpostępowi,bardziej
zainteresowaniwiadomościamizeświatazewnętrznegoodzwykłychChińczy-
ków(sic!),trzymająsięteżrazem-jakwszystkiemniejszości”26.
Większyniżuichniemuzułmańskichrodakówstopieńotwartościmuzuł-
manównamodernizacjęipostępwynikałzapewneznaturalnieszerszychhory-
zontówkulturowych.Jakospołecznośćbazującanareligii,którejwielkiecen-
traznajdująsiępozaChinami,iktórajednymzpodstawowychobowiązkówdla
wyznawcówustanawiapielgrzymkędomiejscaswojegonarodzenia,znajdującego
sięwieletysięcykilometrówodzachodnichgranickraju,chińscymuzułmanie
wnaturalnysposóbcechująsięrelatywniewiększąwiedząoświeciezewnętrz-
nym.Przezwiekiwzmacniałajądodatkowoistotnarolawmuzułmańskimżyciu
religijnyminaukowymjęzykówobcych,przedewszystkimarabskiegoiperskiego.
25SzerzejoroliRuchu4Majawchińskiejhistoriipatrznp.:R.Mitter,ABitterRevolution.
ChinalsStrugglewiththeModernWorld,Oxford2004.Wydaniepol.(przekł.T.Białogórska):
Gorzkarewolucja.ZmaganiaChinznowoczesnymświatem,Warszawa2008.
26H.A.Franck,WanderinginNorthernChina,NewYork1923,s.460.
