Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP.
Podawszywdzieleomówcyprawidławymowy,wyliczywszy
wBrutusieczyliosławnychmowcachludzisłynących
zkrasomowskiegotalentuwAtenachiwRzymie,ażdoDemetriusza
FalerejskiegoiHortensiusza,wskazawszyichwadyizalety,maluje
Cyceroniniejszempiśmieobrazdoskonałegomowcy.Wmalowaniu
onegoniezapatrujesięnażadenwzór,nażadnegosławnegomowcę;
alewprzekonaniu,żeniemaszwjakimkolwiekrodzajunictak
pięknego,cobyodpierwiastkowejpiękności,którejwszystkieinne
sąniedoskonałempodobieństwem,niższemniebyło,wznosisię
zPlatonemdowiecznychiniewzruszonychzasad,doidei.Ztak
wysokiegostanowiskaprzypatrywałsięCyceroprzedziwnejpostaci,
bozkiemuobrazowidoskonałejwymowy.Możnaonimpowiedzieć,
coonwFidiaszuwrozdzialedrugimtegodziełapowiedział:Ipsius
inmenteinsidebatspeciespulchritudiniseximiaquaedam,quam
intuens,ineaquedefixus,adilliussimilitudinemartemetmanum
dirigebat.
ZadosyćczyniąckilkakrotnieoświadczonemużyczeniuBrutusaktóry
chciałsięodniegodowiedzieć,jakijestrodzajdoskonałejwymowy,
Cyceropowiada,zeskreśliidealnyobrazmowcy,izarazemwyznaje,
zewinienukształcenieswegotalentunieprawidłomretoryki,ale
wiadomościomfilozficznympowziętym,jaksięwyraża,
wprzechadzkachpoogrodzieAkademii,bezktórychniemożnabyć
mowcą.Rozróżniatrzyrodzajestylu,prosty,umiarkowanyczyli
pośredni,igórnyczyliwzniosły.Przechodzącdouwagnadstylem
Attyckim,wystawiazawzórDemostenesa,wrodzajuokazującym
czylidowodzącymchwaliIsokratesa,ipowiada,żemowca
madodopełnieniatrzypowinności:wynaleźćcomapowiedzieć,
uporządkowaćiwysłowić.Zlekkadwóchpierwszychdotknąwszy,
dłużejzastanawiasięnadwysłowieniem,potemnadakcyą,zgestów
igłosuzłożoną.Caławymowajestpodługniegowysłowieniem.
Odróżniawymowęodsposobumówieniafilozofów,historyków,
poetów,itegotylkozawymownegouważa,ktoumiedowieśćczyli
przekonać,podobaćsięiwzruszyć.
Wskazujecechykażdegowszczególnościrodzajustylu,prostego,
pośredniego,wzniosłego.Uczysposobuprzeplataniamowytemi
trzemarodzajamistylu,przytaczaprzykłady.Przywodziniektóreswoje
iDemostenesamowy.Powiedziawszyżemowcysąnieodbicie
potrzebnepomocniczenauki,dialektyka,filozofia,prawocywilne,
