Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
wnioskować,żemechanizmyuleganiadezinformacjibyływprzypadkutakichosób
niepamięciowe.ZarównoBlank(1998),jakiPolczyk(2007)stwierdzili,żeosoby
świadomerozbieżności,leczuległewobecdezinformacjiistnieją,awniektórychwa-
runkacheksperymentalnychstanowiądo100%osóbulegającychdezinformacji
(por.Polczyk,2007).Zewzględunalicznezaletyprocedurczteroetapowych(pozwa-
lająonenawszystko,cojestmożliwewprocedurachtrzyetapowych,adodatkowo
dająwglądwświadomośćrozbieżności)zostałyoneteżużytewjednymzekspery-
mentówprzedstawionychwniniejszejpublikacji.
1.2.Wyznacznikiwielkościefektudezinformacji
Polczyk(2007)proponujepodziałwyznacznikówefektudezinformacjinaczynniki
indywidualneiczynnikiproceduralne.Donajważniejszychzmiennychocharakte-
rzecechindywidualnychujemniepowiązanychzuleganiemdezinformacjizaliczyć
możnainteligencjęogólną(np.Gudjonsson,ClareiRutter,1994)ipamięć(np.Ged-
die,FradiniBeer,2000).Dodatnionatomiastzpodatnościąnadezinformacjękore-
lująnieśmiałość,brakasertywności,brakpewnościsiebieiimpulsywność(Clarke-
-Stewart,MalloyiAllhusen,2004),zakłóceniawprawidłowychczynnościachpłatów
czołowych(Lee,2004;RoedigerIIIiGeraci,2007)oraz,przynajmniejwniektórych
badaniach,absorpcja(skłonnośćdoprzeżywaniastanówzaangażowaniauwagi),dy-
socjacja(np.EiseniCarlson,1998),atakżezdolnościwyobrażeniowe(np.Schooler
iLoftus,1993).U-kształtniezpodatnościąnaefektdezinformacjiwiążesięwiek
-osobywśrednimwiekumniejpodatneniżdzieciiosobywwiekusenioralnym
(Minakowskaiin.,2005;por.Karpel,HoyeriToglia,2001-analizyporównujące
młodeistarszeosobydorosłe).
Spośróddodatnichwyznacznikówefektudezinformacji,wykrytychzapomocąma-
nipulacjieksperymentalnych,wymienićmożna:długiodstępczasumiędzyinforma-
cjąoryginalnąidezinformacją,połączonyzkrótkimodstępemmiędzydezinformacją
itestemkońcowym(Loftusiin.,1978),autorytetjakonadawcętreścizawierających
dezinformację(np.SmithiEllsworth,1987)czypowtarzaniedezinformacji(Zara-
gozaiMitchell,1996).Ujemnymiwyznacznikamiwielkościefektudezinformacji
okazałysięnatomiastnp.:powtarzanieinformacjioryginalnej(ConnollyiLindsay,
2001;PezdekiRoe,1995),wyrazistośćinformacjioryginalnej(Loftus,1979),ostrze-
ganieodezinformacji(Greene,FlynniLoftus,1982)czyrozgrzaniepoznawczepo-
przedzającefazęodbiorudezinformacji(SzpitalakiPolczyk,2011a).
Wartoteżwspomniećobadaniach,wktórychbadanychostrzeganoomożliwo-
ściistnieniarozbieżnościmiędzymateriałemoryginalnymanastępczym,ponieważ
wjednymzeksperymentówprezentowanychwtejksiążceużytotakiejwłaśniemani-
pulacji.Badaniate,chociażdotycząjednegozproceduralnychwyznacznikówwiel-
kościefektudezinformacji,wiążąsięzkwestiąbardzoistotnązpunktuwidzenia
stosowanejpsychologiizeznańświadków,mianowiciezredukowaniempodatności
nadezinformację.