Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
EFEKTDEZINFORMACJIDEFINICJA,
WYZNACZNIKIORAZMECHANIZMYLEŻĄCE
UJEGOPODŁOŻA
1.1.Definicjaieksperymentalneoperacjonalizacjeefektu
dezinformacji
Efektdezinformacjidefiniowanyjestjakozjawiskopolegającenawłączaniuprzez
naocznegoświadkaokreślonegozdarzeniadorelacjiotymżezdarzeniuinforma-
cjipochodzącychzeźródełinnychniżtozdarzenie(Polczyk,2007).Informacjete
mogądotrzećdoświadkazarównoprzed(Eakin,SchreiberiSergent-Marshall,2003;
LindsayiJohnson,1989a;por.AbelesiMorton,1999),jakipozaistnieniuzdarzenia
(np.Belli,1989;Loftus,MilleriBurns,1978).Mogąonebyćniezgodnezinforma-
cjamioryginalnymi1bądźteżwmaterialeoryginalnymnieobecne(PezdekiRoe,
1997).Najczęstszesposobypodawaniadezinformacjito:wkomponowaniejejtreści
wpytaniadotyczącezdarzenia,opiszdarzenia,jakrównieżprzekazodinnejosoby
(Wright,SelfiJustice,2000).Wystąpieniuefektudezinformacjimożesprzyjaćbrak
detekcjirozbieżnościpomiędzyinformacjąoryginalnąazmyloną(Tousignant,Hall
iLoftus,1986)bądź-wprzypadkudetekcjirozbieżności-nieufnośćwobecwłas-
nejpamięci(np.Blank,1998)lubodbieranienadawcydezinformacjijakoautorytetu
(SmithiEllsworth,1987;por.Polczyk,2007-problemświadomościrozbieżności
pomiędzyinformacjąoryginalnąidezinformacją).
Większośćbadańnadefektemdezinformacjiopartajestnatrzyetapowympara-
dygmacie,polegającymnaprezentacjimateriałuoryginalnego,materiałunastępcze-
goorazkońcowegotestupamięcimateriałuoryginalnego(por.Pezdek,1977;Loftus
1
Podpojęciemninformacjaoryginalna”lubnmateriałoryginalny”rozumiesięinformacjeuznane
zaodpowiednik,któregopodmiotmożebyćświadkiem.Jesttopewnegorodzajupunktodniesienia,
względemktóregowprowadzanajestdezinformacja.Termintenwjęzykuangielskimprzybieraróżne
brzmienie:originalmaterial(MacLeodiSauders,2006),originalevent(Echterhoff,GrolliHirst,
2007),originalsource(Campbell,Edwards,HorswilliHelman,2007),information-to--be-remembered
(Campbell,Edwards,HorswilliHelman,2007).Toostatnieokreślenienieprzyjęłosięwliteraturze
iwtejpracyrównieżjegotłumaczenieniebędzieużywane.NawetjeśliCampbellijejwspółpracownicy
stosująjewkontekściewyłącznieoperacyjnym,termintenniewydajesięstosowny,ponieważsugeru-
je,żeosobybadaneproszoneozapamiętanieokreślonychtreści(materiałuoryginalnego),czegosię
wbadaniachnadefektemdezinformacji-zewzględunadbałośćotrafnośćekologiczną-raczejnierobi.