Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17
macji.Naprzykładwmaterialeoryginalnymniewidać,byktórakolwiekzosóbwnim
przedstawionychbyłauzbrojona,jednakzmateriałunastępczegowynika,żektośbył
uzbrojonywpistolet.Testkońcowypoleganatym,żewodniesieniudoróżnychite-
mów,wtymtakżedokrytycznych,wtymprzypadkupistoletu,badaniwybierająjed-
zczterechmożliwości:(1)widziałem/-łamtonalmie;(2)czytałem/-łamotym
(wmaterialenastępczym);(3)zarównowidziałem/-łamto,jakiotymczytałem/-łam;
oraz(4)niewidziałem/-łamtegoinieczytałem/-łamotym.
PrzeglądwieluinnychformtestukońcowegomożnaznaleźćwpracyRomualda
Polczyka(2007,rozdz.2).Opróczformtestukońcowego,modyfikacjepodstawowe-
gotrzyetapowegoparadygmatupolegałyteżnabadaniuróżnychformimodalności
prezentacjiwszystkichtrzechetapów.
Informacjaoryginalnawwiększościeksperymentówprezentowanabyławizu-
alnie,m.in.wpostacislajdów(np.Loftusiin.,1978),lmu(np.CoheniHarnick,
1980;Takarangi,ParkeriGarry,2006)lubzainscenizowanegozdarzenia(np.Marin,
Holmes,GuthiKovac,1979).Sporadycznieinformacjęoryginalnąprezentowano
wpostacitekstu(np.Hertel,CosdeniJohnson,1980).
Dezinformacjaprzedstawianabyłanajczęściejwpostacipytań(np.Loftusiin.
1978)lubtekstu-czytanego(np.Frost,IngrahamiWilson,2002;ZaragozaiLane,
1994)bądźsłuchanego(np.Vornik,Sharman,iGarry,2003).Istniejątakżeekspe-
rymenty,wktórychprezentowanowpostacifilmu(Itsukushima,Nishi,Maruy-
amaiTakahashi,2006).Winnychdoniesieniachdezinformacjawprowadzanabyła
zudziałempomocnikóweksperymentatorawwarunkachnaturalnych(Gabbert,Me-
mon,AllaniWright,2004;KassiniKiechel,1996;LoftusiBanaji,1989;Wright
iin.,2000).
Testkońcowyprzybierałwwiększościbadańformępisemną(np.Takarangiiin.,
2006),rzadziejwizualną(np.Duncan,WhitneyiKunen,1982).Wgrupiekontrolnej
zamiastdezinformacjieksponowanabywałainformacjazgodnazmateriałemory-
ginalnym(np.Loftusiin.,1978),neutralna(np.AssefiiGarry,2003)bądźżadna
(np.LoftusiBanaji,1989).
Istniejąrównieżczteroetapoweprocedurybadaniaefektudezinformacji,wpro-
wadzoneprzezHartmutaBlanka(1998)iudoskonaloneprzezRomualdaPolczyka
(2007).WeksperymentachPolczyka(2007)poteściepamięciuczestnicyzostalipo-
informowani,żepomiędzymateriałemoryginalnymamateriałemnastępczymmogły
siępojawićniezgodności,wzwiązkuzczymproszeni-wstosunkudokażde-
gopytaniaztestupamięci-ookreślenie,czyinformacja,októrąpytano,zawarta
była:1)wyłączniewmaterialeoryginalnym,2)wyłączniewmaterialenastępczym,
3)wobumateriałach,4)aniwmaterialeoryginalnym,aniwnastępczym.Dodat-
kowo-wprzypadkuwskazaniaźródłainformacji-osobybadanebyłyproszone
onapisanie,jeżelipamiętają,czyodpowiedźnadanepytaniewynikazmateriału
oryginalnegoi/lubnastępczego.
Procedurytakiepozwalająwykryć,któreosobyspośródodpowiadającychweta-
pietrzecimzgodniezdezinformacjąrozporządzałyjednakpoprawnąpamięciąza-
równowstosunkudomateriałuoryginalnego,jakinastępczego.Osobyteuległy
dezinformacji,pomimopoprawnegofunkcjonowaniapamięci;tymsamymmożna