Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
1.Postawabadawcza
gólnieichtriady),konstruującjedenuniwersalnyparadygmatdlajednegomateria-
łubadawczego.Słynnyimperializmekonomiczny,wyrażonygłówniewpodejściu
ekonomicznymGary’egoS.Beckera[1990,s.19-27],tonicinnegojaktakapróba.
HipotezaBeckera[1990,s.27]głosząca,że„podejścieekonomicznedajesięsto-
sowaćdowszelkichwogólezachowańludzkich”,jestskrajnymprzykładempróby
zastosowaniajednegoparadygmatudowyjaśnianiadowolnychdecyzjiiaktywno-
ściludzkich,wkażdejsytuacjiiwkażdymczasie.Niemniejnietylkoekonomiści
majązapędyimperialistyczne,choćtozwykleimprzypisujesięsilnąekspansjęin-
telektualnąnaformalneobszaryinnychnaukspołecznych,októrychmajązwykle
nikłepojęcie[Rothbard1989,s.45].MurrayN.Rothbard[1989,s.53-58],niezwykle
surowywswychosądachwzględemrolihermeneutykówwekonomii,wprostpisze
ozgubnychskutkachekonomicznejretoryki(choćwłaściwiegłównezarzutykieru-
jekuhermeneutykom,którzywtargnęlinaobszarrozważańekonomicznych).Zko-
leiBlaug[1995,s.331]-wpełniświadomimperializmuekonomicznego(wwy-
konaniuBeckera)-bronijegoprzejawówjakousprawiedliwionegoświeżością
nowegooglądunazjawiska,którychtradycyjnieniezaliczasiędoekonomicznych.
Zdrugiejstrony,jakpiszeKozyr-Kowalski[2000,s.143],możetoprowadzićdood-
sunięciaproblemówfundamentalnych,czylispłaszczeniaproblemudominimum.
Analogiczneproblemyspotkaćmożnarównieżwśródsocjologów,nacowskazu-
jeZnaniecki[1984,s.281-282].Ekonomiścizwykliuważaćswójsposóbmyślenia
zanajwłaściwszy,zewzględunapoczucie,ekonomiajest„najtwardszą”znauk
społecznych,zkoleisocjologowieprzejawiająchęćpojmowaniasocjologiijako
ogólnejteoriispołeczeństwainaukspołecznych[Kozyr-Kowalski2000,s.17].Po-
dobniemożnasądzićopodejściugenetycznym,wsytuacjachgdyzzapisanejwge-
nachnaturywyprowadzasięwrodzonądyspozycjęnaukidanegojęzykaorazistnie-
niegramatykigeneratywnej(por.[Zawiślak2011,s.23]).
Problememniejestto,żeutworzenietakiegoparadygmatumogłobybyćszkodli-
wedlanaukijakotakiej,leczto,czywprzypadkunaukspołecznychwogólemoż-
liwejestutworzeniejednegoparadygmatu,ahipotezaRitzeraomultiparadygma-
tycznościsocjologiiwrzeczywistościrozciągasięnawszelkienaukispołeczne.
WtejkwestiistanowiskoKuhna[2009,s.39],jakobynaukispołecznenieosiągnęły
statusunauki,byłobyprawdziwe,alezgodniezjegodemarkacjąnaukowościnauką
niebyłobynic.ZnamiennejestspostrzeżenieWebera[1984,s.70],któregodoko-
nałokoło1920roku,że„tylkonaZachodzie»nauka«znajdujesięwtymstadium
rozwoju,któreuznajemydziśza»obowiązujące«”.Jesttowięcstanowiskokonsen-
sualne,wywodzącesięzespołeczeństwaZachoduiwnimpanujące.Współcześnie
wdobieglobalizacjiniemożnajednakograniczaćsiętylkodojednejspołeczności.
OdnosząctodoKuhnowskichparadygmatów,należystwierdzić,żenaukąjestto,
codanaspołecznośćnaukowcówuznajezanaukę.Nieoznaczatojednak,żena-
ukowcyskupieniwdanymparadygmacieniebędąuznawalizanaukowedziałań
naukowcówskupionychwinnymparadygmacie.Nawetjeżeliuznać,żeekonomi-
staisocjolognależądoróżnychparadygmatów,toniejesttojednoznaczneztym,