Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
I.Czynnikirozwojuzteoriibiegunówwzrostu…
rozwojuregionalnego.A.O.Hirschmanwswojejteoriirozwojuspolaryzowanego
zauważył,żegospodarka,byprzejśćnawyższypoziomrozwoju,musinajpierw
rozwinąćjedenlubkilkaregionalnychsilnychcentrów,którezaF.Perrouxnazy-
wabiegunamiwzrostu.J.R.Boudvilleokreśliłbiegunwzrostujakomiastoczy
metropolięzkompleksemnapędowychgałęzi.J.Freedman,wkoncepcjirdzenia
iperyferii,uznawałwzrostgospodarczyzaefektindustrializacji.Branżeprze-
mysłowesąnatomiastskoncentrowanewlokalizacjach,któresprzyjająakumu-
lacji.Centrapostępustymulująpowstawaniemiejscpracyidochodówwcoraz
szerszychobszarach.
DavidMcKee(1987,167)zwróciłuwagę,żebiegunwzrostuniejestjedynie
rosnącymkompleksemprzemysłowym,aletakżeobejmujesektorusług,którego
dochodysąprzezniegoindukowane.
Teoretycyrozwijającyteoriębiegunówwzrostuutrzymywaliodpoczątku,że
wzrostgospodarczywywodzisięzmiędzygałęziowychefektówmnożnikowych,
m.in.wynikającychzewzrostulokalnychdochodóworazzpowiązańprzyśpiesza-
jącychwzrost.Wszczególnościredukcjakosztów,zewzględunawiększąproduk-
tywność,innowacjeikorzyściskalipowoduje,żesektorynapędoweinicjują
wzrostprzezinterakcjezinnymifirmami(Campbell1974,43).
Planiścigospodarczylat50.i60.bylizafascynowaniideąbiegunówwzrostu.
Postrzegalioniówczesnywzrostgospodarczyzawynikającyzindustrializacji
tworzącejmiejscapracy.Wlatach70.zaczęłasiękrytykateorii–twierdzono,że
jestonamieszankąinnychkoncepcjiimodeli,atakże,żeterminbyłnadużywany
istąddałsłaberezultaty(Higgins1983,3–5).F.Perrouxwswojejkoncepcjipoka-
zał,wjakisposóbpracujerynek,alenieproponowałmetodyplanowaniarozwoju,
doczegojegoteoriazostaławykorzystana(Higgins1983,6).
Biegunwzrostujestgeograficznąkoncentracjądziałalnościgospodarczejijest
zbliżonydopojęciaaglomeracjiiklastrów.Możnawyróżnićczterytypybiegu-
nówwzrostu:a)techniczne,tj.geograficznieskoncentrowanełańcuchypodażowe
opartenawstecznychiprzednichpowiązaniach,b)dochodowebiegunywzrostu,
tj.takie,gdzielokalizacjadziałalnościgospodarczejgenerujedochód,którypozy-
tywniewpływanalokalnypopytnadobraiusługiprzezefektmnożnikowy,
c)psychologicznybiegunwzrostuopartynawizerunkuregionu–lokalizacjaważ-
negoprzemysłuwzacofanymregioniemożestworzyćmarkęregionu,jakoatrak-
cyjnegomiejscateżdlainnychbranżiosób,d)planowanybiegunwzrostu,gdy
rządypróbująstymulowaćrozwójregionalny,np.przezpolitykętworzeniaagen-
cjirządowychwzacofanychregionach(Heijman2009).
Teoriabiegunówwzrostujestpierwsząteoriąodwołującąsiędodyfuzjiwie-
dzyiinnowacjiwprzestrzeni.Głównymzałożeniemtejteoriijest,żewzrostgos-
podarczy,przejawiającysięinnowacjami,rozprzestrzeniasięzcentrumwzrostu
najegozaplecze,tj.domiejscowościwokółcentrum.Tepowiązaniamogąsię
