Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
uchwałysejmuwarszawskiegoz1775r.,dogrupymiastnajwiększychzaliczono
tylkoWarszawę.
Próbaodpowiedzinapytania,czywprzypadkumiastepokinowożytnej-
azwłaszczaXVII-wiecznejRzeczypospolitejObojgaNarodów-możnamówić
owielkomiejskościorazjakieczynnikijądeterminują3,jestjednymzcelów
niniejszejpracy.Najejpotrzebystworzonowłasnądefinicjęwielkomiejskości,
którejelementysąpowiązanezocenązamożnościmieszkańcówXVII-wiecznych
miast.WielkiemiastowRzeczypospolitejszlacheckiejtoośrodekmający
potencjałludnościowyiekonomiczny,mogącyoddziaływaćnainnemiasta
ipotrafiącyporadzićsobiezczasowymkryzysem,np.epidemiączyokupa-
cją.Wielkomiejskośćłączysięwięczczynnikamiekonomicznymi(rozwój
gospodarczy)iludnościowymi(miastoprzyciągającenowychmieszkańców,
oferująceimwarunkidożyciaipracy,dającemożliwośćwzbogaceniasię).
Ważnymczynnikiemodróżniającymwielkiemiastaodpozostałychjestduże
zróżnicowaniemajątkowemieszkańcówikoncentracjabogactwawobrębie
wąskiejgrupynajzamożniejszychosób.Biorącpoduwagęwszystkieteskła-
dowedefinicji,zdecydowanosięprzeanalizować:współczynnikkoncentracji
majątkowejmierzonymetodąGiniego,rodzajzabudowy,liczbęnajemców
istrukturęzawodowąmieszkańcówmiast.
WniniejszejpracywspółczynnikGiniegoobrazujezróżnicowaniemajątkowe
ludnościmiejskiej,opisującprocentkoncentracjimajątku(wtymprzypadku
udziałwpodatkuogólnomiejskim)wewnątrzpięcio-idziesięcioprocentowych
grupmieszkańców,uszeregowanychwedługwysokościuiszczanegopodatku.
Przyanaliziezabudowyzwracanouwagęnastosunekzabudowydrewnianej
domurowanejorazproceswypieraniadrewnaprzezcegłęjakoprzejawruchu
budowlanegocharakterystycznegodlamiastrozwijającychsię.Obecnośćnajem-
cównieruchomościwmieścieświadczyłanatomiastozamożnościośrodka,
któryściągałosobyzainteresowanepobytemczasowymidawałimmożliwość
3
NapodstawieanalizysłownikówipodręcznikówdlaXVII-wiecznychuczniówgimnazjów
AndrzejKlonderwskazałkilkaczynników,któremogąposłużyćdoocenywielkościmiasta.
Wymieniłwśródnich:statusprawny(lokacjanaprawiemagdeburskim,chełmińskimitd.),
strukturęzawodowąmieszkańców(stosunekkupcówdorzemieślnikówitd.),aponadto-ina
tymautorskupiłsięwswoichrozważaniach-„wyglądmiasta,specyfikajegozabudowy,infra-
struktury,krajobrazu”.WskazaneprzezKlonderaczynnikisąniewątpliwieprzydatneiopisują
różnicęmiędzymiastamimałymiadużymi,lecznależałobyzastanowićsięnadcechamiośrod-
kówwielkich.Niektóreuwarunkowaniasąponadtotrudnedoocenyzperspektywykilkusetlat,
np.krajobrazmiasta.Koniecznejestzatemprzeanalizowaniewyłącznieelementówmożliwych
doopisaniaiinterpretacjinapodstawiedanychźródłowych.Zob.A.Klonder,Quasicivitas.
EuropejskiekryteriamiejskościarzeczywistośćmałychmiastRzeczypospolitejwXVI-XVII
wieku,w:Interpretatiorerumgestarum.StudiaofarowaneProfesorowiJanuszowiOstoja-
-Zagórskiemuw70.rocznicęurodzin,red.A.Jankowski,J.Maciejewski,Bydgoszcz2013,s.172.
