Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wposzukiwaniuwielkomiejskości.Analizaporównawczamiast
31
zbrakiemwolnychdziałekistałymprzyrostemliczbyludności-powiększano
kamieniceododatkowekondygnacje12.
Kolejnymzjawiskiemdostrzegalnymwrejestrachpodatkowychjestkur-
czeniesięzasięgujurysdykcjiwładzmiejskichnaterytoriumKrakowa,co
manifestujesięzmniejszeniemliczbynieruchomości,zktórychpobieranoszos
miejski.Poopuszczeniumiastaprzezdwórkrólewskiosłabieniuuległapozycja
mieszczaństwawzględemszlachtyiduchowieństwa(nadaniaizapisynarzecz
klasztorów).Szlacheccywłaścicielenieruchomościdążylidołączeniaparcelpod
budowęnowychrezydencji(tzw.pałacówmiejskich).Szczególnaaktywność
wtymzakresiemiałamiejscewdrugiejpołowiestulecia,kiedytomieszczanie,
niedysponującyśrodkaminaremontyzniszczonychpodczas„potopu”budyn-
ków,pozwalalinaichprzejmowanieprzezszlachtę.Wyjątkiembyłyzabudowa-
niaRynku,którestanowiłyoprestiżuposiadacza,iztegopowodutenobszar
prawieniezmieniłstrukturywłasności
13
.Zczasemjednakokazałosię,iżutrzy-
mywanienieruchomościwokolicyWawelu,wktórychurzędnicypaństwowi
czyposłowielubsenatorowiebywalijedyniesporadycznie(zazwyczajwczasie
sejmówkoronacyjnych),byłonieopłacalne.Wówczasdecydowanosięnaich
sprzedaż,cojednakniebyłoproste,gdyżpałacowycharakterbudynkównie
pasowałdostylużyciamieszczaniciniechętniekupowalitegotypuobiekty.
Wtakimprzypadkuszlachtaprzekazywałaswojenieruchomościklasztorom.
WdrugiejpołowieXVIIw.aż55%wszystkichgruntówwKrakowienależało
łączniedoduchowieństwaiAkademiiKrakowskiej,niecałe28%domiesz-
czan,a17%doszlachtyimagnaterii14.Zpodobnąsytuacjąmamydoczynienia
winnychdużychmiastach,np.wWarszawieczyPoznaniu.
WprzypadkuWarszawyudałosięwyróżnićiporównaćobszarwspólny
dladwóchrejestrówkontrybucji(z1655i1702r.)
15
.Obejmujeon:zabudowania
12
W.Komorowski,KamieniceipałaceRynkukrakowskiegowśredniowieczu,„Rocznik
Krakowski”2002,t.68,s.53-74.
13
WaldemarKomorowskiwwieluswoichpracachpodkreśla,iżopuszczenieKrakowa
przezdwórkrólewskiskutkowałoutratąprestiżuprzezokoliceWawelu,Rynekzaśpozostał
miejscematrakcyjnym,główniezewzględunapełnionąfunkcjęplacupublicznegooponad-
lokalnymcharakterzeiznaczeniu.PosiadanienieruchomościprzyRynkuponowniestałosię
potwierdzeniempozycjiwłaściciela.Zob.m.in.tenże,Ulica,placicmentarzwpublicznejprze-
strzenimiastanaprzykładzieKrakowastaropolskiego,w:Ulica,placicmentarzwpublicznej
przestrzeniśredniowiecznegoiwczesnonowożytnegomiastaEuropyŚrodkowej,red.S.Krabath,
J.Piekalski,K.Wachowski,Wrocław2011,s.34;tenże,Pałacebarokoweiklasycystyczne,s.39.
14
WyjątkiembyłyzabudowaniaRynku.Zob.W.Komorowski,K.Follprecht,Rozwój
urbanistyczno-architektonicznyKrakowa,s.224,251-253.
15Choćspisyteróżniąsięniecozasięgiemterytorialnym,możliwebyłooddzielenietere-
nównieporównywalnych(ulicaSenatorska,Podwale,terenpóźniejszejjurydykiMariensztat,
uliceDziekańska,Ossolińskich,PrzedmiejskaiNowyŚwiat,atakżeterenymiędzyBielańską
iPrzejazdemorazmiędzyMostowąiKościelną,jakrównieżuliceRycerska,BugajiBrzozowa).
