Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Obecnośćesejuwliteraturzepolskiej(ujęciehistoryczne)
Możnawtymkontekściepodaćwwątpliwośćtezęoparergonalno-
ścijakoniezbywalnejceszeesejuizastanowićsięnadparergonalnością
pismBrzozowskiego.Esejliterackibyłbyautonomicznymutworem,nie
zaśtylkoprzedsystemowymetapemmyśli.Zwróćmyuwagęnamożliwość
odwrotnegoniżprezentowaneturozumowania:otóżpodmiotesejunaj-
pierwdopracowujesięwłasnegopoglądunaświat,awdalszejkolejno-
ścidopierodzielisięswoimiprzemyśleniamizczytelnikiem,ujmującje
wsobietylkowłaściwąformęliteracką.
DokonywanaprzezWykęrecepcjatwórczościBrzozowskiegorównież
dostarczałaniespodzianek.Owszem,dlaBrzozowskiegozapisaniepoglą-
dówwpostacijednorazowego,gotowegodziełabyłonierealne,boobo-
wiązkiemczłowiekamiałbyćrozwójiaktywnyudziałwkształtowaniu
świata,atonieuchronniekonotowałozmianypoglądów.Wykatozrozu-
miał.Potrafiłjednak,inaczejniżprzeciwnicylubprzygodniczytelnicy
Brzozowskiego,jakjużwspomniałam,dojrzećspójnośćwewoluujących
poglądachswegomistrza,awięczrekonstruowaćnsystem”-rozumiany
jakokonsekwentnieilogiczniebudowanacałość.Porządkującespojrze-
nieKazimierzaWykisytuujesięwopozycjidoujęćniektórychwspół-
czesnychbadaczy,akcentującychgłównieniekonkluzywnośćiotwartość
myśliipismBrzozowskiego.Równiewidoczneróżnicezdańobserwuje
sięwrozumieniustatusueseju.DlaWyki,powtórzmy,byłongatunkiem
literackimookreślonejstrukturze,wyodrębnionymwkonkretnychoko-
licznościachiczasie.Dziśtraktujesięgoczęstojakopostawęautora,
ewentualniejakojejtekstowyekwiwalent.R.Sendyka,monografistka
interesującegonaskonstruktu,główną,wielceprekursorskązasługęBrzo-
zowskiegodlabadańnadesejemdostrzegławtymwłaśnie,że:
WprzenikliwejdiagnozieBrzozowskiego,uprzedzającejspostrze-
żeniaformułowanewobectegogatunkuowielepóźniej,esejkonotuje
napięciewytwarzanemiędzypozoremładuzewnętrznejorganizacji
iwewnętrznym,skumulowanymładunkiememocji.Teksteseistyczny
okazujesięwtymujęciusposobem[ś]nwnikaniawdoświad-
czenie”[ś]21.
21R.Sendyka:Nowoczesnyesejś,s.147.
