Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DygresjaomiejscuBrzozowskiego
cudzych,uprzednioprzeczytanychiindywidualnieprzemyślanychdzieł.
WzmiankaJerzegoBorejszyoBrzozowskimprezentujesięjeszcze
skromniej.Otowkilkustronicowymartykulejegonazwiskopojawiłosię
razjeden,obokIrzykowskiegoiNowaczyńskiego,wtezie,żetocinessay-
iści[ś]przeszczepialinaterenliterackiszeregkoncepcyjfilozoficznych
lubnaukowych”17.Borejszauwydatniłintelektualnyaspektpisarstwa
eseistycznego.NiewyróżniłwszakjakośszczególnieStanisławaBrzo-
zowskiegojakowyraźnegoprekursoraformypośredniejmiędzyfilozofią,
literaturąikrytykąliteracką.
NazakończenieuwagomiejscuBrzozowskiegowhistoriipolskiego
esejuwypadazapytać:dlaczegoniepodniósłtejkwestiiKazimierzWyka?
Legitymowałsięprzecieżdogłębnąznajomościąjegospuściznyipozosta-
wałwiernymbrzozowszczykiem18przezcałeżycie-poczynającodpracy
magisterskiejz1932roku,poprzezpolemikizLudwikiemFrydemiteksty
metakrytyczne,poopracowaniapopularyzatorskie19.Czynieuznanie
Brzozowskiegozainicjatorarodzimejeseistykinależyzaliczyćdogłoś-
nychpomyłekkrytycznoliterackichWyki,czyteżprzypisaćjegoczytelni-
czejnieuwadze?Wydajesię,żeniejesttożadenztychprzypadków.Kiedy
w1947rokuWykazapraszałdonrozmowyoeseju”,pisałowykształco-
nymnagrunciepolskimwmiędzywojniuodrębnymgatunkuliterackim,
jakimzaczynaliposługiwaćsięniektórzypisarze,uprawiającytakżeinne
gatunkiliterackiebądźzajmującysiękrytykąliteracką.
Brzozowskipozostawałdlańfilozofemikrytykiemliterackim;filo-
zofemniezwykłym,nazywanymzaJulianemBendąntwórcąwzruszeń
filozoficznych”,któregosystemmyślowypotrafiłzrekonstruować,oraz
krytykiempostulatywnym,domagającymsięfundowaniaprogramów
literackichnapodstawachświatopoglądowych20.Wykadostrzegałw1947
rokulinięoddzielającąesejliterackiodgatunkówpublicystycznychoraz
humanistycznychroztrząsańnaukowych.
17J.Borejsza:Rozważanaoessayizmie.nSkamander”1938,z.XCIX-CI,s.206.
18Obrzozowszczykachibrzozowszczykach-heretykachzob.M.Stępień:Spór
ospuściznępoStanisławieBrzozowskim.Kraków1976.
19Zob.takżeK.Wyka:StuleciepokoleniaMłodejPolskiorazSyntezyilikwidacje
MłodejPolski.W:Idem:Łowynakryteria.Warszawa1965.
20Szerzejpisałamnatentematm.in.wksiążceKatastrofzm-personalizm-realizm.
OkrytyceliterackiejKazimierzaWykiwlatach1932-1948.Kraków2001.
27
