Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Obecnośćesejuwliteraturzepolskiej(ujęciehistoryczne)
ski,którybywanazywanynpierwszympolskimeseistą”(Kleiner1931;
Borejsza1938;polemicznie:Głowiński1997)13.
Nicdziwnegowtym,żehistorycyikrytycynazywaligoeseistą,skoro
toonsamupowszechniałówobcypolszczyźnienapoczątkuXXwieku
(oczymświadczy-przypomnę-choćbychwiejnapisownia)wyraz-esej.
PoszukiwanieprzedwojennychświadectwuznawaniaBrzozowskiego
zaeseistęwłaśnienosiznamionaiściemikrologicznegośledztwa.Sendyka
umieszczawnawiasieodsyłaczedotekstówKleineraiBorejszy,asama
uzupełniazbiórżądanychświadectwodbioruodatowanąnarok1906,
awięczdecydowaniewcześniejszą,notękrytycznąAdolfaNowaczyń-
skiego,którynietytułowałwprawdzieBrzozowskiegoeseistą,alepowtó-
rzyłzanim,żeówpisujeessaye14.Tymsamymuległanieznacznemuosła-
bieniuopiniaDorotyHeck,badaczki,którajużwcześniej,wpoważnym,
słownikowymhaślenapisała,żenBrzozowskiegozawybitnegoeseistę
uznałKleinerjeszczewtedy,gdyokreśleniemtymnieszafowanohojnie”15.
Gwoliścisłościtrzebawszakprzypomnieć,żewZarysiedziejówlite-
raturypolskiejz1932rokuneseista”tozaledwiejednazsiedmiurówno-
prawnychspecjalnościautoraLegendyMłodejPolski,wymienionaprzez
Kleinerawzdaniunastępującym:nKrytyk,filozof,socjolog,eseista,
powieściopisarz,publicysta-Brzozowskijestniepospolitymagitatorem
intelektualnym,łączącympostawękaznodzieiipamflecisty”.Dlazwolen-
nikówtezyouznawaniuBrzozowskiegozaprekursorapolskiejeseistyki
bardzoważnemogłostaćsięzdanienastępne:nObdarzonyniesłychaną
chłonnościąumysłową,czytelniknamiętnysetekautorów,rozwijazwykle
postulatywłasnenatleczyjejśmyśli,czyjegośdzieła”16.Wnimbowiem
zawarłKleinerskrótowyopisnmetodytwórczej”bohateranoty.Byłato
metodawłaściwarównieżeseistom,którzy-wzoremMicheladeMon-
taigne-własnemyślispisywaliniejakonnatle”bądźnnamarginesie”
13R.Sendyka:Nowoczesnyesej.Studiumhistorycznejświadomościgatunku.Kra-
ków2006,s.144.
14Zob.ibidem.
15Zob.D.Heck:Esej.W:SłownikliteraturypolskiejXXwieku.Wrocław-Warszawa-
Kraków1992,s.277.
16J.Kleiner:Zarysdziejówliteraturypolskiej.PrzejrzeliiuzupełniliS.Kawyn,
J.Spytkowski,T.Ulewicz.Wrocław-Warszawa-Kraków1965,s.495.
