Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Arete–Eros–Philia.Uwagiwstępne
43
philos,wcałejswojejprzymiotnikowo-zaimkowo-rzeczownikowejrozciągłości
nienadajesiędoporównaniazjednoznacznymobecnie„kochankiem”.Wpraw-
dzieprzekonanieKonstanaoistnieniuwstarożytnejGrecjiprzyjacielskich
stosunkówocharakterzezbliżonymdonaszejprzyjaźniwydajesięzupełnie
słuszne–potrzebatakichrelacjijestzakorzenionawludzkiejnaturzeiwystępują
one,wtakiejczyinnejformie,wewszystkichchybakulturach–jednakoich
specyficewięcejnammożepowiedziećoczywistepokrewieństwophilos„rze-
czownikowego”zphilos„przymiotnikowym”,aichobuzpóźniejszymrzeczow-
nikiemphilia,niżróżnicewichzastosowaniu.Nieznaczytonaturalnie,żeróżnice
takieniewystępująiżeniewartoichzauważać;jednakpołożenienanichzbyt
dużegonaciskuzanadtoprzypominapróbę„unowocześnienia”Greków,czyli
uproszczenia,októrymwspomniałamnapoczątku:uznania,żeGrekom„brako-
wało”poprostusłowanaoznaczenieprzyjaźni,alebraktendałsięzastąpić
odpowiednimużyciemrzeczownikaphilos;myzaśobecniejesteśmywtej
szczęśliwejsytuacji(domyślnie:lepszejodGreków),żedysponujemyzarówno
słowem„przyjaciel”,jakirzeczownikiemoderwanym„przyjaźń”.Możnajednak
postawićsobiepytanie:czyowo„wieloznaczne”–czymożeraczejszerokie–
określeniephilianiemówinamonazywanejnimrelacjiczegoświęcejniżjest
zawarte,przynajmniejnapierwszyrzutoka,wsłowie„przyjaźn”?Podstawową
kwestiąjesttuuświadomieniesobie,żephiliajestnietylkookreśleniemrelacji,
alerównież–araczejprzedewszystkim–określeniemuczucia.Jeżelipodstawo-
wymznaczeniemphilosjest„swój/drogi”,odczucietomusząwyrażaćrównież
słowapochodne;takwięcphileintodosłownie„traktowaćkogośjakswojego/
drogiego”(czyliwłaśnie„kochać”bądź„lubić”),aphiliajestrzeczownikiem
oznaczającymtouczucie.Wswoimszerokimzastosowaniuphiliamogławięc
niewątpliwiebyćutartąnazwąnawetdośćluźnychczy„formalnych”relacji,ale
wpodstawowymznaczeniuzawieraonagłębokątreśćemocjonalną.Philiajest
przedewszystkim,jakzostałojużwspomnianepowyżej,greckimterminemna
określeniemiłości–„uczucia,któremożebyćodczuwane–silnielubsłabo–
wobecpartneraseksualnego,dziecka,staregoczłowieka,przyjacielaczykole-
gi”
168.Philiajestwięcokreśleniemnietylkoszerszymodnaszej„przyjaźni”,ale
przedewszystkimodniejmocniejszym;obietecechyzbliżająjąraczejdo
naszegopojęciamiłości,którarównieżmożewystępowaćwnieco„osłabionej”
postaci,jak„miłośćrodzinna”czy„miłośćbliźniego”,alemimotopozostaje
(zwłaszczabezprzydawek)nazwąnajsilniejszejwięziemocjonalnej.Rzadko
natomiastzastanawiamysięnadtym,jakiewłaściwieuczuciekryjesięwprzyjaź-
ni.„Przyjaźń”jestbowiemdlanasprzedewszystkimnazwąrelacji,amówienie
o„uczuciuprzyjaźni”jestraczejpewnegorodzajuunikiem.Autorzypiszący
oprzyjaźniuświadamiająwprawdziesobieinam,żeprzyjaźńjestjednym
168K.J.Dover,GreekPopularMorality,s.211–212.
