Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Między„białym”a„czerwonym”imperium
13
wolucjonistów(eserowcy13)orazkadetów14,najważniejszedecyzjeustro-
jowezostawiałprzyszłemuZgromadzeniuKonstytucyjnemu,alejednak
nabieżąconiemógłuniknąćbardzowieluzmianwstrukturachwładzy,
wgłosowaniutajnym;7-8)[…].TekstpolskideklaracjiRząduTymczasowegoojegoskładzieizada-
niachz3marca1917r.zob.m.in.w:Historiapaństwaiprawa.Wybórtekstówźródłowych,red.B.Le-
siński,Poznań1995,s.258-259;zob.teżR.Pipes,Czerwoneimperium…,s.237;
И.А.Исаев,Историl
государстваиправаРоссии.4-еиздание,
Москва2016,s.
538;Историlотечественнoгогосударства
иправа
,ч.1.Pед.
О.И.Чистяков
,Москва2006,s.440.
13
Socjaliści-Rewolucjoniści(SR–eserowcy)-radykalna,lewicowapartiapowstaław1901
zpołączeniaśrodowisknarodnickich(NarodnejWoli-WoliLudu);czołowymiideologami
wówczasbyliWiktorCzernow,BorysSawinkow,MikolajAwksientiew,KatarzynaBreszko-
-Breszkowska;głównąsiłęrewolucjiwidzieliwchłopach,toteżdążylidopoprawyichsytu-
acjiekonomicznej(uspołecznienieziemi)orazpolitycznej(prawawyborcze);wkońcu1901
powstałaOrganizacjaBojowaPartiiS-R,naczelektórejstanąłGrzegorzGerszuni,apotem
przezpewienczasagentochranyJewnoAzef;programzakładałwalkęrewolucyjnązcaratem
iutworzenierepublikidemokratycznejorazprzekształcenieRosjiwrepublikęfederacyjną;od-
rzucalidyktaturęproletariatu;stosowaliterrorindywidualny(liczneudanezamachy,m.in.na
min.sprawwewn.W
.Plehwego1904iwielkiegoksięciaSergiuszaAleksandrowicza1905);
od1905wśródczołowychprzywódcówbyliAleksanderKiereńskiiB.Sawinkow;eserowcy
odegraliistotnąrolęwrewolucji1905r.,poczymichdziałalnośćosłabła,porewolucjilutowej
1917zaktywizowalisięistalisięnajliczniejsząpartiąpolitycznąRosji,alebyliwewnętrznie
niejednolici,podzieleninaprawicęilewicę,przyczympoXI1917frakcjalewicowas-rusa-
modzielniłasię;wchodziliwskładrosyjskiegoRząduTymczasowego;doVIII1917wspólnie
zmienszewikamimieliwiększośćwradachdelegatówrobotniczych,chłopskichiżołnierskich;
wwyborachXI1917doKonstytuantyzdobyliponad50%głosówimandatów;prawicas-r
wystąpiłaprzeciwkobolszewickiemuzamachowiiorganizowałacentraoporu,m.in.naPowoł-
żu,DalekimWschodzieiSyberii,uczestniczyliwpowstaniachchłopskich,takżewpowstaniu
marynarzyKronsztadu;lewicas-rzaśwspółpracowałazbolszewikamiidomarca1918(do
traktatubrzeskiego)współtworzyłarząd(RadęKomisarzyLudowych);VII1918podjęlipróbę
zbrojnegoobaleniawładzybolszewików,poczymzostalizlikwidowaniprzezCzekę;naUkra-
iniezaśodrębnąUkraińskąPartięSocjalistów-RewolucjonistówoficjalniezałożonowIV1917,
ajednymzjejliderówstałsięM.Hruszewski(zob.niżej).Zob.m.in.Leksykonhistoriiświata,
red.A.Bartnicki,Warszawa1998,s.413;Leksykonhistoriiświata:Rosja,podred.W
.Sienkie-
wicza,Warszawa2001,s.238-239;SłownikhistoriiXXwieku,B.Bankowicz,M.Bankowicz,
A.Dudek,wyd.2rozszerzone,Kraków1993,s.120-121;passim.
14
Kadeci-konstytucyjnidemokraci[KD];PartiaKonstytucyjno-Demokratyczna,od1906r.
PartiaWolnościLudu;utworzonawX1905,zwanapartiąliberałówrosyjskich;skupiałagłów-
nieinteligencjęiliberalnąszlachtę;programprzewidywałwprowadzeniewRosjimonarchii
konstytucyjnej;porewolucjilutowejopowiedzielisięzaustrojemrepublikańskim;mieliwpro-
gramiedokonanieograniczonejreformyrolnej;posłowiekonstytucyjnychdemokratówwcho-
dzilidowszystkichczterechDumPaństwowych(1905-1907);wczasieIwojnygłosilihasło
walkiażdozwycięstwa;pobolszewickimzamachustanuopowiedzielisięprzeciwkobolszewi-
kom,aciogłosiliichwrogamiluduirepresjonowali.Leksykonhistoriiświata:Rosja…,s.139.
