Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Między„białym”a„czerwonym”imperium
11
alezewzględunasumienie,którenakazujesamBóg”6.Byłytoteżlata
(1904-1907),kiedywRosjiostatecznieukształtowałsięnacjonalizm7.
Rzucasięwoczy,żezwycięzcywIwojnieświatowejwrozmaity
sposóbzyskaliwjejwyniku,natomiastrozpadłysięażczteryimpe-
ria,przyczymwconajmniejtrzechznichwybuchłyrewolucje(Rosja,
RzeszaNiemiecka,ImperiumOsmańskie,atylkowpewnymstop-
niurewolucjadotknęłaimperiumHabsburgów).Rozpadwszystkich
wymienionychimperiówwywołanybyłwewszystkichprzypadkach
przegranąwojnąświatową,cooczywiściedotyczytakżeRosji,którana
kolanachzawarłatraktatbrzeski(3III1918),najbardziejupokarzający
jąodseteklat.Trzyzczterechimperiów-Rosyjskie,Austro-Węgier-
skieiOsmańskie-jeszczeprzed11listopada1918r.stanęływobliczu
drastycznegorozbiorukażdegoztychkrajów.Jedyniewmonarchii
Habsburgówprzebiegłotowzględniespokojnie.Niemcywstrząsane
byłykomunistycznymipróbamiprzejęciawładzyitylkosprawnyoraz
karnyaparatadministracyjny,zwłaszczapolicjaiwojsko,pozwoliłyzli-
kwidowaćtepoczynania.Tobyłazasadniczaróżnicawobecsytuacji
wRosji,gdziezwłaszczawojskobyłowrozpadzieizrewoltowane.
Rewolucjalutowa1917r.,którazmiotłapanującąodtrzystulatdy-
nastięRomanowówibyłajednocześnieupadkiemImperiumRosyj-
skiego,wywołanabyłaoczywiściewojnąświatową,aściślejrosyjskimi
klęskamiwwojnie.Aklęskirosyjskienafroncieeuropejskimbyłynie-
wyobrażalne.WładimirDmitrijewiczNabokow,ojciecznanegopisa-
6
ZwódPraw,wydaniez1906r.,cyt.za:G.Smyk,Rosyjskimodeladministracjipublicznej
ukresuImperium,[w:]Nilnisiveritas.KsięgadedykowanaProfesorowiJackowiMatuszewskie-
mu,red.M.GłuszakiD.Wiśniewska-Jóźwiak,Łódź2016,s.451.Wartoprzyokazjiprzypo-
mniećzaJerzymHolzerem,żeIDuma(V1906)zostłarozwiązanazanieposłuszeństwojuż
podwóchmiesiącach;IIistniałatrzymiesiąceidopieropozmianieordynacjiwyborczejna
pozwalającązdobyćprzewagęsiłomkonserwatywnymzwiązanymzcaratemIIIDumaprze-
trwałacałąpięcioletniąkadencję.J.Holzer,Europawojen1914-1945,Warszawa2008,s.61.
7
J.Holzer,Europawojen…,s.60-61;zob.teżinteresująceinterpretacjeMikołajaBierdia-
jewa:M.Bierdiajew,Źródłaisenskomunizmurosyjskiego,tłum.H.Paprocki,Kęty2005,
s.106.Przyokazji:Bierdiajewowietostary(odXVIw.)rosyjskiródszlacheckipochodzenia
tatarsko-bułgarskiego;wjęzykutureckimnberdi”znaczynpodarowany”-W
.Zajączkowski,
Rosjainarody.Ósmykontynent.SzkicdziejówEurazji,Warszawa2009,s.85.
