Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nazaspokojeniepotrzebswojegotwórcymadlaniegowalorużytkowy.Ten
samproduktprzeznaczonydowymianytraciwalorużytkowydlatwórcy
inabieradlaniegowaloruwymiennego.Alezdolnośćdowymianyzasadzasię
nazdolnościdozaspokajaniapotrzeb.Przedmiotzatempodlegającywymia-
niemusimiećwalorużytkowydlastronynabywającej.Ztegowynika,że
walorużytkowydanejrzeczyniemusimiećimmanentnegocharakteru.
Raczejzdolnośćdowymianywynikaztranscendentalnegocharakteru
zdolnościdozaspokajaniapotrzeb.
Wprocesiewymianyrozrywasięwięź,którałączytowarjakowartośćużytkowąze
specyficznąpotrzebąposzczególnejjednostki.Wwymianietowarwystępujetylko
jakowartośćwymiennaidopieroprzezdokonaniewymiany,awięcwskutekniej,
stajesięznowuwartościąużytkową,powstajenowejegopowiązaniezindywidual-
nąpotrzebą.(...)Wtensposóbwartośćwymiennatowaruusamodzielniasię
wstosunkudojegowłasnejwartościużytkowej(Hilferding1958,33).
Ciekawe,żeto,codlaPlatonabyłojasneizrozumiałe,mianowicieżekorzyści
płynącezespecjalizacjiipodziałupracywymuszająwymianę,udałosię
późniejszymkoryfeuszomnowożytnejekonomiipostawićnagłowie.Według
AdamaSmitha,
,,podziałpracy,zktóregopłynietylekorzyści,niebył
początkowodziełemjakiejśmądrościludzkiejprzewidującejizmierzającej
dopowszechnegodobrobytu,jakisprowadza.Jestonkoniecznym,aczkol-
wiekbardzopowolnymnastępstwempewnejskłonnościludzkiejnatury,
któranieroztaczatakszerokichwidokównapraktycznekorzyści,mianowicie
skłonnościdowymiany,handluizamianyjednejrzeczynadrugą’’(Smith
1954,1,20).WedługAdamaSmithaludziemająnaturalną,awięcprzyrodzo-
nąskłonnośćdowymianyjednejrzeczynadrugą,nawetjeślinieprzynosito
żadnejpraktycznejkorzyści.PodczasgdyPlatonustamiSokratesadajewyraz
poglądowi,że,,ludzieróżniąsięzprzyrodzenia’’,Smithtwierdzi,że,,różnica
międzynajbardziejniepodobnymiludźmi,naprzykładmiędzyfilozofem
azwykłymtragarzem,zdajesiępochodzićnietyleznatury,ileznawyków,
obyczajów,wychowania’’(Smith1954,1,23).
1.3.
Korzyścizwymiany
Wynikaztego,żehomooeconomicusPlatonadokonujeracjonalnego
wyboru,ahomooeconomicusAdamaSmithanie.Tendrugijesttworemczysto
psychologicznymiztegowzględuniemożebyćprzedmiotemdalszych
19
