Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
niunakolejnąseriępytań,wtymnajednokrytyczne,brzmiące:„Czywidziałeś
jakieśstłuczoneszkło?”(wrzeczywistościnafilmieniebyłowidaćżadnego
stłuczonegoszkła).
Weksperymencietymuzyskanoreplikacjęwpływuczasownikanaoszaco-
wanieszybkości.Stwierdzonorównież,żewgrupie,któratydzieńwcześniej
wpytaniumiałaczasownik„smashed”,więcejosóbodpowiedziałotwierdząco
napytanieostłuczoneszkłoniżwgrupie,któramiałaczasownik„hit”oraz
wgrupie,którawcześniejwogólenieodpowiadałanapytaniekrytyczne.
Wynikiuzyskanewtychdwócheksperymentachmogą,zdaniemLoftus
iPalmera(1974),znaczyć,żedopamięciwprowadzanesądwieinformacje:
pierwszauzyskanawmomencieoglądaniaoryginalnegozdarzenia,adruga
pochodzącazeźródłainnegoniżoryginalnezdarzenie.Zczasemobaterodzaje
informacjiintegrująsięwpewnącałośćwtakisposób,żeosobaniejestwstanie
określićźródłainformacji.Wszystko,copozostaje,tojakaś„pamięć”.Interpre-
tacjatajestinteresującamiędzyinnymiztegopowodu,żeprzypominaznacznie
późniejszewczasieteorie,opartenapojęciutrudnościmonitorowaniaźródła.
Badaniaopisanepowyżejmożnauznaćzaluźnotylkopowiązanezpamię-
ciowymefektemdezinformacji,zdefiniowanymtak,jaktouczynionowewstę-
piedotejksiążki,ponieważnieprezentowanownichbadanymdezinformacji,
choćmożnauznać,żezawarciewpytaniusugestii,dotyczącejnaprzykładlicz-
byużywanychśrodkówprzeciwbólowych,jestjednakpewnegorodzajudezin-
formacją.Możnateżargumentować,żeużycieprzedimkaokreślonegojest
wgruncierzeczydezinformacją,subtelną,alejednakwyczuwalną,któramówi,
żedanyobiektistniał.Pytaniezawierająceprzedimekokreślonymożebyćprzez
badanegozrozumianenaprzykładtak:„Czywidziałeśtenstłuczonyreflektor?
(którybyłowidać)”,natomiastwwypadkuprzedimkanieokreślonegopytanie
znaczyraczej:„Czywidziałeśjakiśstłuczonyreflektor?”.Wwypadkuprzedim-
kaokreślonegopytaniewydajesięwięcdotyczyćnietyletego,czyobiektistniał
czynie,iletego,czybadanywidziałdanyobiekt,któryjakobyrzeczywiście
istniał.Podobnie,zawarciewpytaniuoszybkośćsamochoduczasownikasuge-
rującegodużezniszczeniajestjednakpewnegorodzajudezinformacją.
Ściślejzpamięciowymefektemdezinformacjiwiązałysiębadaniawykonane
przezLoftus(1975).Wartykuletymporazpierwszyopisanoeksperymenty
dotycząceefektudezinformacjiwpamięciświadkanaocznego,przeprowadzone
wparadygmacietrzyetapowym,obejmującymtrzyfazy,oddzieloneodsiebie
pewnymodstępemczasu:(1)ekspozycjamateriałuoryginalnego;(2)wystawie-
niebadanychnadziałaniedezinformacji,którazaprzeczaczemuś,coistniało
wmaterialeoryginalnym,lubuzupełniagooszczegóły,którychonniezawierał,
i(3)testkońcowyzawierającypytaniadotyczącemateriałuoryginalnego.
Wspomniećtutrzeba,żeschematówmożebyćuważanyzapewnąegzemplifi-
kacjęistniejącegoparadygmatuinterferencjiretroaktywnej(MülleriPilzecker,
1900)irzeczywiściewielubadaczy(np.Chandler,1989)takgowłaśnietraktu-
je.JednakLoftuszapoczątkowałategorodzajubadaniawkontekściepamięci
świadka,stosującmateriałposiadającyokreśloneznaczenieinarrację,anie
