Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
23
(np.„Didyouseethebrokenheadlight?”);wdrugiejgrupiepytaniabyłyiden-
tyczne,leczzawierałyprzedimeknieokreślony,niesugerującyrzeczywistegoist-
nieniadanegoobiektu(np.„Didyouseeabrokenheadlight?”).Wgrupieosób,
któredostałypytaniazawierająceprzedimkiokreślone,uzyskanowięcejodpowie-
dzitwierdzącychorazmniejodpowiedzi„Niewiem”.
Inneważneeksperymenty,którychwynikiprzyczyniłysiędorozwojubadań
nadefektemdezinformacji,przedstawiliLoftusiPalmer(1974).Pierwszyznich
dotyczyłwpływupytańnaprowadzającychnazeznaniapamięcioweodnoszące
siędoszybkości,zjakąporuszałysięsamochodyprzedwypadkiemdrogowym.
Osobybadaneoglądałyfilmyprzedstawiającewypadkidrogowe;pokażdym
filmieopisywałyobejrzanywypadekiwypełniałykwestionariuszzawierający
pytanianajegotemat.Jednoztychpytańbrzmiało:„Jakszybkojechałysamo-
chody,kiedysięstrzaskały?”(„Abouthowfastwerethecarsgoingwhenthey
smashedintoeachother?”).Badanipodzielenibylinapięćgrup,zktórychkaż-
daotrzymałaniecoinnąwersjętegopytania;różnicadotyczyłaczasownika
odnoszącegosiędokolizji.Czasownikitewposzczególnychgrupachbyłyzróż-
nicowanepodwzględemsugerowanegoprzeznierozmiaruzniszczeńsamocho-
dówibrzmiały:smashed,collided,bumped,hiticontacted.Uzyskaneśrednie
oszacowaniaszybkościjadącychsamochodówwyniosływposzczególnych
pięciugrupachodpowiednio:40,8,39,3,38,1,34,0i31,8milnagodzinę,wyka-
zanowięcbardzowyraźnyzwiązekmiędzystopniemuszkodzeńpojazdówsuge-
rowanymprzezczasownikizawartewpytaniuaoszacowaniemszybkości,
zjakątepojazdyporuszałysięprzedwypadkiem.
LoftusiPalmer(1974)przedstawilidwiemożliweinterpretacjetegowyniku.
Wedługpierwszejznich,sposóbsformułowaniapytaniaukierunkowujeodpo-
wiedźbadanego,któryniejestpewny,zjakąszybkościąpojazdyjechały,lecz
czasownikzawartywpytaniu,sugerującynaprzykładdużezniszczenia,skłania
goraczejdowyższegooszacowaniaszybkości.Wedługdrugiejinterpretacji
sposóbsformułowaniapytaniapowodujezmianęreprezentacjipamięciowej
wypadku.Czasownik„smashed”,możenaprzykład,zdaniemLoftusiPalmera,
zmienićpamięćwtakisposób,żebadany„widzi”tenwypadekwswojejpamię-
cijakopoważniejszy,niżbyłonwistocie.
LoftusiPalmer(1974)skomentowali,żejeśliprawdziwajestinterpretacja
druga,tobadani,którzywpytaniumieliczasowniksugerującydużezniszczenia,
powinnibyćskłonnido„przypominaniasobie”pewnychszczegółówwypadku,
niemającychwrzeczywistościmiejsca.Wcelusprawdzeniategoprzypuszcze-
niawykonalidrugieksperyment,wktórymbadaniobejrzelifilmprzedstawiają-
cystłuczkękilkusamochodów,poczymopisywaliwypadekiodpowiadalina
różnepytaniadotycząceobejrzanegozdarzenia.Dlajednejtrzeciejbadanych
pytaniekrytycznebrzmiało:„Jakszybkojechałysamochody,kiedysięstrza-
skały?”(whentheysmashedintoeachother).Dladrugiejczęścibadanych
wpytaniutymzamiastczasownikasmashedużytosłowahit,apozostałajedna
trzeciabadanychwogólenieodpowiadałanapytaniedotycząceszybkości.Na-
stępnaczęśćeksperymentuodbyłasiętydzieńpóźniejipolegałanaodpowiada-
