Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
17
mnieużyteczna,ponieważnieuwzględniafaktu,żeraportpamięciowymoże
byćzniekształconyrównieżwsytuacji,kiedyosobanieutraciłapamięciszcze-
gółóworyginalnych.InnadefinicjazaproponowanaprzezAyersaiReder
(1998),którapostuluje,żeefektdezinformacjidotyczywszelkichróżnicwpo-
ziomiewykonaniamiędzygrupąeksperymentalnąikontrolną,jestzbytogólna,
choćmatęzaletę,iżnieprzesądzaomechanizmieefektudezinformacji.
Istniejąrównieżdefinicjewąskie,którewiążąefektdezinformacjizpewnym
tylkojegoaspektem,naprzykładwdefinicjiGudjonssonaiClarka(1986,s.84)
zkontekstemprzesłuchaniapolicyjnego:„Sugestialność
1interrogatywna(interro-
gativesuggestibility)tostopień,wjakimpodczaszamkniętejinterakcjispołecznej
osobaakceptujeinformacjeprzekazywanepodczasprzesłuchania,wwynikucze-
gojejzeznaniasązniekształcone”.Definicjatanieobejmujewielumanifestacji
efektudezinformacjiniezwiązanychzkontekstemsądowymanizinterakcjąspo-
łeczną.
Wniniejszejrozprawieefektdezinformacjizdefiniowałemwnastępujący
sposób:Efektdezinformacjijestzjawiskiempolegającymnatym,żedo
raportówpamięciowychdotyczącychjakiegośzdarzeniawłączanesąin-
formacje,którychosobaskładającaraportnienabyławskutekzapoznawa-
niasięztymzdarzeniem,leczktóredotarłydoniejzeźródełinnychniż
samozdarzenie.
Jakwynikaztejdefinicji,efektdezinformacjirozumianyjestwniniejszej
rozprawiebehawioralnie,jakowidocznezniekształcenieraportupamięciowego.
Takzdefiniowanyefektdezinformacjimusibyćzatemodróżnionyodpojęcia
„fałszywychwspomnień”.Osobaulegającadezinformacjiwsensietakim,że
zgodniezniązeznająca,może,leczwcaleniemusimiećżadnychfałszywych
czynieprawdziwychwspomnień.Innymisłowy,definicjatauwzględniafakt,iż
trzebastarannieodróżniaćbłędneraportypamięciowe(falsestatements)od
błędnychwspomnień(falsememories)(ReynaiLloyd,1997)czyteżfałszywą
pamięćodbłędówpamięciowych(DePrince,Allard,OhiFreyd,2004).Naule-
ganiedezinformacjiwskazująwyłączniebłędneraportypamięciowe,anieist-
nieniebłędnychwspomnień.Analizyteoretyczneorazbadaniaempiryczne
przedstawionewniniejszejpracydotycząwłaśnietego,wjakichwarunkach
przyczynąbłędnychraportówpamięciowychsączynnikidotyczącepamięci,na
przykładfałszywewspomnienia,awjakichwarunkachbłędneraportypowstają
nawetprzyistnieniupoprawnychwspomnień.
1Wjęzykupolskimniemaodpowiednikaangielskiegoterminu„suggestibility”.Istniejący
termin„sugestywność”odnosisię,zarównowintuicjiwiększościludzi,jakiwedługdefinicji
słownikowych,doskutecznościwywieraniasugestii,aniedopodatnościnanie.Wmoichdotych-
czasowychpracachdotyczącychpodatnościnasugestieużywałemterminu„sugestybilność”,który
byłbezpośrednią„kalką”terminuangielskiego.Wtejrozprawienatomiastproponujębliższyjęzy-
kowipolskiemutermin„sugestialność”i„sugestialny”,zaproponowanyprzezRadęJęzykaPol-
skiego(dziękujęwtymmiejscuprof.drhab.JolancieMaćkiewiczzazabraniegłosuwtejsprawie).
Termintenjestotylelepszy,żezawierasufiks„alny”,któryodpowiadapodatnościnacoś(np.
zmywalny–taki,którydajesięzmywać).
