Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podtapianych,zabagnionychizatorfionychwidocznejestzwłaszczawdolinach
większychrzek.PrzemianytedobrzeobrazujeprzykładdolinyWartypodCzę-
stochową,gdzieporegulacjikorytarzekinastąpiłzanikstarorzeczyimocno
zmieniłysięlokalnestosunkifitosocjologiczne(Karo1881;HErEźniakiin.
1970,1973;Ławrynowicz1973).Systematyczne,intensywneużytkowaniełąk
(nawożenie,podsiewanie,wypas)powodujepogłębianieprocesuubożeniaich
flory(BaBczyńska-SEndEk1998).
Regulowaniekorytciekówwodnychnietylkoniekorzystniewpływana
roślinność,negatywnieodbijasiętakżenalokalnymkrajobrazie.Większośćdolin
rzecznychdawnozatraciłaswójnaturalnycharakter,podobniejakniewłaściwie
zagospodarowywaneźródliska.Wwieluprzypadkachzmianytemającharakter
dewastacyjny(Kornaś1947;Amirowicz1981;Drzał,Dynowska1981).
TypoworolniczycharakterWyżynyKrakowsko-Częstochowskiejodzwier-
ciedlasięwdominacjikulturowejroślinnościnieleśnej.Prowadzonatujeszcze
półwiekutemuekstensywnagospodarkarolnadoprowadziładowykształcenia
iutrwaleniaspecyficznejroślinnościpółnaturalnej,główniewpostacibogatych
florystyczniełąkimurawkserotermicznych.Zwłaszczateostatnieodgrywały
wkrajobrazieWyżynyniemałąrolę,cowidocznejestnastarychfotografiach
(MEdwEcka-Kornaś1952;Drzał1954;HErEźniak,SkaLski1974).Obser-
wowanewostatnichdziesięcioleciachzmianyformichwykorzystywania(inten-
syfikacjalubzaniechanieużytkowania)doprowadziłydodegeneracjistruktury
tychzbiorowiskizaburzeniakompozycjigatunkowej.Łąkiczęstomającharakter
kadłubowowykształconych,ubogichużytkówzielonych,niewypasanemurawy
zaśzarastająlubsązalesiane(skutekzałamaniagospodarkipasterskiejiradykal-
negospadkupogłowiabydła).Zespołykserotermicznenależądziśdonajbardziej
zagrożonychnaomawianymterenie,takżewrezerwatachiparkachnarodowych.
Bezregularnej,ekstensywnejingerencji(wypaslubkoszenie)niejestmożliwe
zachowanieichróżnorodnościflorystycznej(DąBrowski1967;DuBiEL1971;
MirEk1974;MichaLik1976a,1990b,c;BaBczyńska-SEndEkiin.1992).
Stopniowymzmianomuległatakżegospodarkarolna.Doniedawnaobser-
wowanabyłagłówniejejintensyfikacja(mechanizacja,chemizacja,zagęsz-
czonysiewzbóż,szybkieprzeorywanie),coprowadziłodoubożeniazbiorowisk
segetalnychiwymieraniarzadkichchwastów(BaBczyńska-SEndEk,Wika
1983;Wnuk1989).Obecniedoniekorzystnychzjawiskdochodziwidocznena
ogromnąskalęzaprzestaniegospodarowania,coskutkujeobecnościądużych
powierzchninieużytkówwmiejscudawnychpóliłąk(DuBiEL1996).Sytuacja
trochęsiępoprawiławzwiązkuzwprowadzeniemrolniczychdopłatbezpo-
średnichzfunduszyUniiEuropejskiej.
Wrazzintensyfikacjągospodarkicorazwiększymproblememstawałysię
zanieczyszczenia,zwłaszczapowietrzaiwody.ObszarWyżynyKrakowsko-Czę-
stochowskiej,mimożetypoworolniczy,położonyjestwzasięgunajwyższych
wkrajuemisjipyłówigazówprzemysłowych,pochodzącychzsąsiadujących
okręgówgórnośląskiego,częstochowskiegoikrakowskiego(OtałęGa2000).
Główneźródłaemisji(GórnośląskiOkręgPrzemysłowy)zlokalizowanesąod
21
