Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
CzęśćIV.Miseswkwieciewieku
Wwielubranżachznaczącoupowszechniłasięjużpraktykarozli-
czaniatransakcjikrajowychprzyużyciuzagranicznegopieniądza
albozłota.Wkonsekwencji,kiedyludzieutrzymująsaldagotów-
kowewpieniądzuzagranicznymzamiastwniemieckiejmarce,do
krajunapływacorazwięcejdewiz.Zasprawąrosnącegopopytuna
pieniądzzagranicznyzamiasttowarówimportujesięróżnegoro-
dzajudewizy,odpowiadająceczęściwartościdóbrdostarczonych
zagranicę.Stopnioworośniewkrajupodażzagranicznegopienią-
dza.Znaczącołagodzitoskutkiostatecznegorozpadukrajowego
standardupapierowego.Dziękitemuwiększośćpotrzebnychdewiz
jestjużdostępnawkraju,kiedyzaczynająbyćoneużywanenawet
wdrobnychtransakcjach,kiedywkonsekwencjitegowynagrodze-
nia,najpierwczęściowo,apóźniejwcałości,wypłacasięwobcej
walucieikiedywkońcunawetrząddostrzega,żemusinakładać
podatkiiopłacaćurzędnikówwzagranicznympieniądzu.Upadek
rządowejwalutyniewymagapowrotudobarteru,uciążliwejwy-
mianypośredniejtowarówzatowary.Funkcjępieniądza,chociaż
niezadowalająco,zaczynapełnićpochodzącyzróżnychźródełpie-
niądzzagraniczny.87
Miseszestawiłtenspokojnyupadekwalutyzescenariuszempaniki,
którywprzypadkuniemieckiejinflacjiw1923rokubyłjegozdaniembar-
dziejprawdopodobny:
Sytuacjazkoniecznościbędzieowielegorsza,jeślirozpadpieniądza
papierowegoniebędzieprzebiegałstopniowo,lecznastąpi,coteraz
wydajesięprawdopodobne,wwynikunagłejpaniki.Krajowezaso-
byzłotychisrebrnychmonetorazzagranicznychmonetsąwówczas
znikome.Takchętniestosowanapodczaswojnypraktykagroma-
dzeniakrajowychzasobówzłotawbankachcentralnychinakła-
daneprzezwielelatograniczenianawykorzystaniedewizwhan-
dlusprawiły,żecałkowitapodażdobregopieniądzajestoddawna
niewystarczającadotego,bywpierwszychdniachitygodniachpo
upadkustandarduwalutypapierowejpłynnieprzywrócićobieg
pieniężny.Musiupłynąćtrochęczasu,zanimudasięzgromadzić
potrzebnewkrajowymhandluilościdewizdziękisprzedażytowa-
rówipapierówwartościowych,zaciągnięciukredytówiwycofaniu
87
Mises,DiegeldtheoretischeSeitedesStabilisierungsproblems,s.10.
