Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Nowypoczątek
41
markawciążpozostaje[wstyczniu1923roku]wużyciu,bierzesię
tylkozpowszechniepanującegoprzekonania,żejejpostępującade-
precjacjawkrótcesięzakończy,abyćmożenawetjejjednostkowa
wartośćwzrośnie.Wchwili,gdypoglądtenprzestaniebyćpodzie-
lany,zaczniesięprocesporzucaniapapierowychbanknotówjako
pieniądza.Jeśliprocestenudasięjakośopóźnić,będzietooznacza-
łotylkokolejnąnagłązmianęopiniicodoprzyszłejwartościmarki.
Zjawiskoopisywanejakoszaleńczezakupystanowipewneostrzeże-
niecodotego,jakbędziewyglądałpoczątektegoprocesu.Możliwe,
żeprzyjdzienamzobaczyćjegopełnyprzebieg.84
TakteżstałosięwNiemczech.W1923rokuprocesnabierałrozpędu
wtempiewykładniczym,osiągającszczytwpaździerniku,gdyniemiecka
walutapraktycznieupadła.Jesienią1923rokuwReichsbankupracowało
przezcałądobęokoło1700prasdrukarskich,zużywająccałośćprodukcji
trzydziestupapierni.Wkońcudostawypapierustałysięwąskimgardłem85.
PoczątkowoMisesobawiałsię,żejegoartykułzostanieopublikowany
zbytpóźno,bywpłynąćnadziałaniapaństwa.Wmaju,obawiającsię
opóźnieniapublikacji,napisałdowydawcy86.WswoimartykuleMises
omówiłdwascenariuszezastąpieniainflacyjnejwaluty.Możesiętozda-
rzyćzasprawąpanikiprowadzącejdoporzuceniazłegopieniądzawciągu
zaledwiekilkudniczynawetgodzinalbowsposóbwzględniepowolny,
dziękiczemuprocesprzejściowyprzebiegałbyspokojniej.Misesdoświad-
czyłbezpośredniotegodrugiegoscenariusza.Przedstawionywartyku-
leopisodpowiadaobserwacjompoczynionymprzezniegowWiedniu
wczasiewysokiejpowojennejinflacji:
84
Mises,DiegeldtheoretischeSeitedesStabilisierungsproblems,s.4in.,8in.
85
AntonBurghardt,SoziologiedesGeldesundderInflation,Böhlaus,Wien1977,
s.65.Natematniemieckiejinflacjizob.F.D.Graham,Exchanges,Prices,andProduction
inHyperinflation:Germany,1920–23,PrincetonUniversityPress,Princeton,NJ1930;
CostantinoBresciani-Turroni,TheEconomicsofInflation:AStudyofCurrencyDeprecia-
tioninPost-WarGermany,AllenandUnwin,London1937;RudolfStucken,Deutsche
Geld-undKreditpolitik,1914–1963,wyd.3,Mohr,Tübingen1964[1937],rozdz.3,4.
86
ListMisesadoDuncker&Humblot,datowanyna25maja1923roku,Archi-
wumMisesa,78:14.Zaopóźnienieodpowiadałdrugizpublikowanychautorów,były
ministerKlein,którynieodesłałpoprawekwumówionymterminie;zob.listDuncker
&HumblotdoMisesa,datowanyna18maja1923roku,ArchiwumMisesa,78:12.
PublikacjeVereinfürSocialpolitiksłużyłyzwyklewywarciuwpływunabieżącąpo-
litykę;zob.FranzBoese,GeschichtedesVereinsfürSozialpolitik,1872–1932,Duncker
&Humblot,Berlin1939,s.164,183in.
