Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
czajach.Umożliwiałyponadtopoznaniejęzykówobcychiprzygotowywa-
41
łydoczynnegoudziałuwżyciupublicznym.Podróżeedukacyjnezalecał
wswoimtraktacieOpoprawieRzeczypospolitejFryczModrzewski.
42
WlatachtrzydziestychXVIw.Wielkopolanienajczęściejwybieralina
miejscestudiówakademięwWittenberdze,silniezwiązaną(chociażoficjal-
niedopierood1536r.)zwyznaniemluterańskim.Niebezznaczeniabyła
43
teżzapewnedogodnaodległośćoddomurodzinnego.Dometrykiuniwer-
syteckiejwpisałosięwówczas68uczniówzWielkopolski.Opróczteologii
iłacinyklasycznejuczonotamrównieżjęzykówgreckiegoihebrajskiego.
MimosprzeciwuKościołakatolickiegoikilkuedyktówkrólewskichzakazu-
jącychwstępunauczelnieewangelickie,liczbachętnychniemalała.Wielu
podejmowałotamstudiarównieżzuwaginapopularnośćFilipaMelanchto-
na,wybitnegopisarzaidziałaczareformacyjnego.Uczonytenprowadziłwe
44
własnymdomurodzajpensjonatu,doktóregoprzyjmowałpoleconychmu
młodzieńców,spożywałznimiposiłkiiudzielałprywatnychlekcji.Cieszył
sięogromnymautorytetemiwywierałdużywpływnauczącąsięmłodzież.
JakzauważyłStanisławKot:„Wprzeciwieństwiedoszorstkości,rubaszności
ibrutalnościLutra,pogardyjegodlanaukświeckich,niechęcikuhuma-
nizmowi,wysokakulturaumysłowaMelanchtona,delikatność,takt,eru-
dycjahumanistyczna,pojednawczośćipewienrodzajświadomejkokieterii,
którąrozwijałwobeccudzoziemców,dworów,szlachtyibiskupów,zyski-
41
A.Wyczańskitakpisze:„Zamożniejszysynszlacheckiniewracałzazwyczajzty-
tułemnaukowym,botakowyniebyłdlańprzydatnyjakodowódkwalifikacjizawodowych
lubotwarciekariery.Studiowałnatomiastgłówniejęzykiitekstystarożytnychpisarzy
będącprzekonany,żezawierająonesumęludzkichmądrości,którejjaknajwięcejnale-
żypoznaćisobieprzyswoić.Widziałwnichteżwzoryestetycznewypowiedzi:takich,
którewzbudzapodziw,itakich,któreprzedewszystkimprzekonują.Niebyłotopróżne
tracenieczasu,skoronabytamądrośćstawałasiędrogowskazemnadalszeżycie,wy-
robionygustliterackiułatwiałtworzeniewłasnychdziełlubprzynajmniejocenęcudzych,
wreszciewspaniałeprzykładyludziantykuiichczynówstanowićmiaływytycznemo-
ralneiobywatelskienacałeżycie”,zob.idem,SzlachtapolskaXVIwieku,Warszawa
2001,s.68.
42
„Ajeśliprzypadkiemwobcekrajemająwyprawićmłodzieńca,niechgotaksamo
troskliwiedotegoprzygotująiniechmunasercepołożą,bystarałsięnietylepoznać
jaknajwięcejludziwkażdymkrajuaniozażyłośćzwieloma,leczotoco,unarodów
ościennychgodziwewobyczajach,prawieikarności,bysięprzypatrywałipowróciwszy
dodomumógłtowyłożyćgwolinaprawieniatychsprawwojczyźnie”,cyt.wtłum.
E.Jędrkiewiczawedługwydaniapodred.S.Bodniaka,zob.A.F.Modrzewski,Opo-
prawieRzeczypospolitej,s.113.
43
D.Żołądź-Strzelczyk,Peregrinatioacademica.StudiamłodzieżypolskiejzKoro-
nyiLitwynaakademiachiuniwersytetachniemieckichwXVIipierwszejpołowie
XVIIwieku,Poznań1996,s.52-55,141-144,158-160,171iin.
44
S.Kot,AndrzejFryczModrzewski...,s.23,29-31.
