Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EdukacjękrólewiczaJakubaopartonakształceniuliterackim,formalnym
irealnym.Jejpodstawąmiałybyćprzedmiotyretoryczno-filozoficzneihistoria
zgeografią.NanauczycielaretorykizostałwybranyMarcinWinkler,pracujący
wkatedrzewymowyAkademiiKrakowskiej
217
.Jednakokazałosię,żemistrzjest
zwolennikiemDlatynizmuiczczegowerbalizmu”
218
.Opowiadałsięzastylem
napuszonymiprzeładowanymalegoriami.ZdaniemHenrykaBarycza,osiągnię-
ciakrólewiczaJakubawkomponowaniuwypracowańbyłyDmizerne”.Zadanie
uczniastanowiłopisemnerozwinięciesentencjimoralnejiprzygotowaniemów
najejtemat.Czyniłtokilkarazywtygodniuwedługszczegółowychwskazówek
nauczyciela.Podanyschematobudowywałzwrotamiretorycznymiipomiędzy
poszczególneczęściwstawiałzgrabnepołączenia.Obydwaćwiczenianależało
przygotowywaćwdwóchjęzykach—popolskuipołacinie.Zczasemograni-
czonosięjedyniedowersjiłacińskiej,natomiastwzrosłyrozmiarywypracowań.
Oilepierwszezawierałyzagadnieniamoralne,otylepóźniejszeodnosiłysię
takżedosprawpolitycznych
219
.Baryczżywiprzytymwątpliwościdotyczące
samodzielnościpracykrólewicza.Ponadtoanitematyka,anitreśćpracJakuba
Sobieskiegonieprzekonująosłusznościkierunkutegokształceniadlawyro-
bieniacharakteruorazpostawmoralnychiobywatelskichkrólewicza,byłto
bowiemczystywerbalizm.Wporównaniuzedukacjąjegoojcaistryjawięcej
tupustychsłówikazuistyki,amniejrzeczywistegoprzygotowaniadożycia
obywatelskiegoigotowościdopracydlapaństwa
220
.Natomiastubolewania
nadnapuszonym,pełnymprzesadystylem,jakimposługiwałsięwnukznako-
mitego,słynącegowcałymkrajumówcy—kasztelanakrakowskiegoJakuba
Sobieskiego,mająniecoinneprzyczyny.Przedewszystkimpragnieniezdobycia
wykształceniabardzogłębokomotywowałokrólewskiegoojca.Miałonbowiem
świadomość,żebędzietofurtkadlajegokariery.Ponadtodługośćicharakter
naukkasztelanaJakubaSobieskiegoprowadzićmusiałydolepszychwyników,
wktórychideałemstałasiężonglerkasłowna.L.Piechnik:Działalnośćjezuitówpolskichnapolu
szkolnictwa(1565—1773).W:Jezuiciakulturapolska.Red.L.Grzebień,S.Obirek.Kraków1993,
s.251;K.Puchowski:JezuickiekolegiaszlacheckieRzeczpospolitejObojgaNarodów.Gdańsk2007,
s.169.
217H.Barycz:Rzeczostudiach…,s.126;K.Targosz:JanIIISobieskimecenasem…,s.25.
218H.Barycz:Rzeczostudiach…,s.127.
219Mieściłysiętamkwestiezdziedzinypolityki,historiiorazanalizycnótidealnegowładcy.
Czasemdotyczyłyonetakżesamegoprocesukształcenia,awięcprzekonanieowartościzdoby-
waniawiedzy,oblaskachicieniachnauki,korzyściachpłynącychzpoznania.Próbowanokłaść
nacisknawyższośćwiedzyirozwojuumysłowegonadfizycznym.Zczasempojawiłysiętakże
tematysławiąceumiejętnośćprzemawianiaiwystąpieńpublicznych.Niestety,częstożądanood
uczniawypowiedzizarównopotwierdzających,jakizaprzeczającychtymżewartościom,comogło
prowadzićdorelatywizmupoglądów.H.Barycz:Rzeczostudiach…,s.130.
220H.Barycz:Lataszkolne…,s.50;Idem:Rzeczostudiach…,s.121—130;E.Ulčinaitĕ:Tra-
dycjeinowatorstwowwykładachretorykiwkolegiachjezuickichwXVII—XVIIIwieku.W:Jezuicka
arseducandi.Red.M.Wolańczyk,S.Obirek.Kraków1995,s.251.Dobrewykształceniebyło
niezbędnedlaówczesnegopolityka.H.Kamen:Mążstanu.W:Człowiekbaroku.Red.R.Villari.
Warszawa2001,s.26.
~59~
