Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WymowatychartykułówbyładlaNiemiecwybitnieniekorzystna,zaśsposób
ustanawianiakonsulównaterenieRzeszystanowiłodstępstwoodogólnieprzyjętej
wprawiemiędzynarodowymzasadyrównościmiędzystronami.Dlategoteżwładze
niemieckieczyniłyod1920r.wielewysiłków,bypraktykastosunkówkonsularnych
(m.in.zPolską)odbiegałaodpostanowieńtraktatuwersalskiego.Zakończyłysię
oneczęściowymsukcesem.Wpierwszejpołowielatdwudziestychwielepaństw,
którepodpisałytraktatwersalski(zWielkąBrytaniąiFrancjąnaczele),zrezygno-
wałozprzywilejówpłynącychzart.279.Polskakonsekwentniestałanastanowisku
przestrzeganiaowegozapisu.Do1925r.polskieMSZzdołałoustanowićnaobsza-
rzeRzeszy14placówekkonsularnych,którymodpowiadało6konsulatówniemiec-
kichwPolsce.WtymteżrokurządRzeszywystąpiłdorządupolskiegozpropozy-
cjązawarciadwustronnejumowykonsularnej,leczbezpowodzenia.Władzepolskie
wychodziłyzzałożenia,żekorzyścizzawarciakonwencjikonsularnejbyłybywięk-
szedlaNiemiecniżdlaPolskiidlategowolałyzachowaćprawomocnośćartykułów
traktatuwersalskiego,mimopróbichsabotowaniaprzezstronęniemiecką25.Wbrew
postanowieniomtraktaturządRzeszyniezgadzałsięnaformalneuznanietychkon-
sulówpolskich,którzynieuzyskaliexequatur.Stądteżwurzędowymwykaziekon-
sulówpaństwobcych,funkcjonującychnaobszarzeNiemiecw1925r.,konsulaty
RPwBerlinie,Ełku,Essen,KwidzynieiOlsztynieokreślonojakonieposiadające
konsulów.Powodembyłaprocedurapowołaniakierownikówtychplacówek,pole-
gającananotyfikowaniuichkandydaturprzezposelstwopolskiewBerlinie,bez
zabiegówowydanieimexequaturprzezAuswärtigesAmt.Niemcykwalifikowali
tychkonsulówjakoczasowodopuszczonychdopełnieniaobowiązków.Natyle
moglipozwolićsobiewówczesnejbezsilności.Charakterystyczne,żewwykazie
tymplacówkaszczecińskawogóleniebyłauwzględnionajakoistniejącyurząd26.
Toszczególnienieżyczliwepotraktowaniebyłospowodowanetym,żeagencja
wSzczeciniepowstaławokresiegdyNiemcyzdecydowaniedążyłydozniesienia
wieluniekorzystnychpostanowieńtraktatuwersalskiego.PostawaWielkiejBrytanii
iFrancjiw1925r.sprzyjałausztywnieniustanowiskaRzeszywobecPolski.Byłto
rokwielkichsukcesówmiędzynarodowychNiemiec(podpisanie1grudnia1925r.
paktureńskiegoorazzgodanawstąpienieNiemiecdoLigiNarodów),cowiązałosię
zpomyślnymklimatemdlaczęściowejrewizjitraktatupokojowegozWersalu.Wy-
dajesię,żesprawaSzczecinastanowiłaistotnyelementwpolsko-niemieckichro-
kowaniachnatematwzajemnychstosunkówkonsularnych.
Władzeniemieckienieuznawałypolskiejnotyfikacjidokonanejwsierpniu1922r.
Prawdopodobniewychodzonozzałożenia,żesytuacjapolitycznaimiędzynarodowa
jestjużzupełnieinna.Postawawładzprowincjiuzupełniałaopórprezentowany
przezniemieckiUrządSprawZagranicznych,któryniereagowałnaponaglenia
1111111
25OdmiennypoglądmożnaspotkaćwpracyK.Poznańskiego,op.cit.,s.56.Autorstwierdzatam,
żejużw1925r.nastąpiłonieoficjalne,cicheporozumieniemiędzyrządamiPolskiiRzeszy,
wmyślktóregopolskirządzobowiązałsięzwracaćdowładzniemieckichzprośbąoexequatur
dlaswoichkonsulów.NatomiastrządRzeszydałzapewnienie,żekandydaturadanegoposła
nigdyniebędziekwestionowanaiżeexequaturzostanieniezwłocznieudzielone.Tensystem
nautomatycznego”exequaturstosowanybyłwedługPoznańskiegood1925r.
26E.J.Pałyga,Stosunki...,s.73.
26
