Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Duchietoswżelaznejklatce
Tokulturasprawia,żewyabstrahowanyzrzeczywistościkapitalizm
przybieratakąanieinnąformę.NiecowięcwbrewWeberowinależy
przyjąć,żeduchkapitalizmuwogólnościkonkretyzujesięwmniej
abstrakcyjnychduchachrozmaitychhistorycznychkapitalizmów.
Duchtopojęcietyleużyteczne(boniemalwszystkomożnaza
jegopomocąopisać),ileniewdzięczne(boniedasięzajegopomo-
cączegokolwiekwyjaśnić).ZlekturyEtykiprotestanckiejmożnajednak
wnosić,żepojęcieduchakapitalizmuwiążesięściślezesposobem
życia-byćmożeduchówtowistocietyle,cookreślonapostawawo-
becświata(Cohen2002,s.5).Treśćtejpostawymożebyćróżna(dla
przykładu,niekażdykapitalizmopierasięnauznaniupracyzawar-
tośćnadrzędnąiposłuszeństwiepowołaniujakonajwyższejzasłudze
moralnej),alepewnejejelementypozostająstałeitoonedecydują
otożsamościkapitalizmujakozjawiskaspołecznego.Relacjemiędzy
stałymiizmiennymisąjednakbardzosubtelne.Doelementównie-
zmiennychzaliczasięchoćbyimperatywracjonalnegoisystematycz-
negoposzukiwaniazysku-alejużniejegoaksjologiczneprzesłanki.
Wartości,zktórychwynikająDmotywacjekapitalistyczne”,mogąbyć
różne-irozmaiciemożewyglądaćopartynanichsposóbżycia(Cohen
2002,s.73).Wiążącduchakapitalizmuzesposobemżycia,kierujemy
zatemnasząuwagękuaksjologiispołeczeństwakapitalistycznegooraz
związanejzniąetyceidochodzimywtensposóbdoduchakapitali-
zmuwjego-wciążtylkoprzeczuwanym-zróżnicowaniu.Wartoza-
uważyć,żewszelkieprojektyucywilizowaniakapitalizmuiprzekształ-
ceniaaksjologiispołeczeństwakapitalistycznego,począwszyodRerum
novarumażpomasowotworzonewspółcześniekodeksycorporategover-
nance,zakładająwistociemożliwośćwpływanianaduchakapitalizmu
bezingerencjiwsferęczystogospodarczą,czylimożliwośćrozerwania
jednokładnościodwzorowaniagospodarowanianaspołeczeństwo.
Ponowniejednakstajemywobecpytania:oczymwłaściwiemó-
wimy,mówiącoduchuisposobieżycia?Jeślibowiemkapitalizmjest
stanemcałegospołeczeństwa,toznikamożliwośćposzukiwaniaka-
pitalistycznegosposobużycia-chybażeprzyjmiemy,iżspołeczeń-
stwowogólnościposiadacharakterystycznydlasiebiesposóbżycia,
którymożebyćprzedmiotemrefleksjisocjologicznej.Poglądtaki,
