Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tegopolecenia.Wówczaswojskaosmańskiezaczęłyotaczaćwschod-
niączęśćmiastazamieszkałąprzezOrmian.Pretekstemdowybuchu
powstania20kwietnia1915r.byłozastrzelenie2Ormianprzezżoł-
nierzytureckich.TegodniaTurcyrozpoczęliregularneoblężenie
ormiańskiejdzielnicymiastaostrzeliwującjąprzyużyciuartylerii.
Pomimoznacznejprzewagiwojsktureckich,którymprzeciwstawiało
się1500słabouzbrojonychbojownikówormiańskich,powstańcy
zdołalisięutrzymaćdo19maja1915r.,gdydomiastaWandotarły
wojskarosyjskiepoddowództwemgen.Nikołajewa,wspomagane
przezormiańskąformacjęochotniczątzw.„LegionArarat”.Natomiast
oddziałytureckiewycofałysięwzdłużpołudniowegowybrzeżajezio-
raWan
49
.
Rosjaniezdołaliutrzymaćmiastodokońcalipca1915r.Od9lipca
1915r.doszłodokontrofensywywojsktureckichnaobszarypołożone
napółnocodjezioraWan.Oddziałyrosyjskiezagrożoneotoczeniem
musiały31lipca1915r.wycofaćsięzmiastaWandodawnejgranicy
rosyjsko-tureckiej.Wrazzcofającymisięwojskamirosyjskimi,ewa-
kuowałasięgrupaokoło100000osóbormiańskiejludnościcywilnej
zmiastaWanijegookolic.Ponieważewakuacjazostałaprzeprowa-
dzonawsposóbbardzochaotycznyinieuporządkowany,oceniasię,
żespośróduciekinierówokoło30000osóbzmarłozgłoduiwyczer-
panialubdostałosięwręceoddziałówtureckichizostałozabitych
50
.
Zbrojnyopórormiańskispowodowałprzeciwdziałaniewładztu-
reckich,doprowadzającdonowychmasowychmasakrideportacji
Ormian.LudnośćwysiedlonabyłakierowananapustynneterenySy-
rii,bezjakiejkolwiekpomocyzestronyadministracjiotomańskiej
umożliwiającejzorganizowanieżycianatychobszarach.Masakry
ideportacjezakończyłysiędopierolatem1916r.Oceniasię,żewich
wynikuśmierćponiosłoodkilkusettysięcydookoło1,5mlnOrmian,
zliczbyokoło2,1mlnOrmianzamieszkującychwTurcjiw1913r.
51
.
Należywspomnieć,iżnadalolbrzymiekontrowersjebudziocena
eksterminacjiludnościormiańskiejwTurcjiwczasieIwojnyświato-
49
R.G.Hovannisian,Armenia,s.53,s.55-56;R.Johnson,TheGreat,s.165-166.
50
R.G.Hovannnisian,Armenia,s.56-57;Y.Ternon,Ormianie,s.213.
51
LesGrandesPuissances,s.XXIII,s.LXIII,s.361,s.578;PapersRelatingtothe
ForeignRelationsoftheUnitedStates1919.TheParisPeaceConference,vol.XIII,
Washington1947,s.824-825;R.G.Suny,Looking,s.114;R.Johnson,TheGreat,
s.166-167.
32
