Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
usprawiedliwićklęskęponiesionąprzezformacjeEnveraPaszy
wstyczniu1915r.ZresztąklęskatureckapodSarykamyszspowodo-
wanabyłatakżewzmożonąakcjądywersyjnąnazapleczuarmii
osmańskiejprzeprowadzanąprzezochotniczeoddziałyormiańskie
tworzoneprzezwładzerosyjskieirekrutującesiętakżespośród
uchodźcówormiańskichzterenówArmeniiTureckiej.Zdarzałosię
także,żedoakcjitychoddziałówwłączalisięspontaniczniemiejsco-
wiOrmianie,odreagowująclatakrzywdiupokorzeńnaswoichmu-
zułmańskichsąsiadach
41
.
TeprorosyjskiepostawytureckichOrmianstałysiępretekstemdo
deportacjiludnościormiańskiejprzeprowadzonychprzezwładzetu-
reckiewlatach1915-1916.Ichrozmiaribezwzględnośćwstrząsnęły
światowąopiniąpubliczną.Upodstawrozpoczęciaprzymusowych
przesiedleńleżałaideologianacjonalistyczna,którejzwolennikami
byliprzywódcy„KomitetuJednościiPostępu”,będącyjednocześnie
członkamirządutureckiego.Opróczprojektówpanturkizmu,dążyli
onidowzmocnieniawewnętrznegoTurcjipoprzezsturkizowanie
wszystkichnarodówwchodzącychwjejskład.Istnienieznacznejna-
rodowejgrupyormiańskiej,która,jakpokazywałaprzeszłość,nie
poddawałasięasymilacjinarodowej,utrudniałoprzeprowadzenietego
planu.Jejrozbicieumożliwiałorealizacjęprojektuasymilacjinietu-
reckichnarodówTurcjiijednocześniepomagałowwyeliminowaniu
możliwościingerencjiobcychmocarstwwwewnętrznesprawyImpe-
riumOtomańskiegopodpretekstemochronyinteresówOrmian.Lud-
nośćormiańska,tworzącaznacznyodsetekpopulacjiprowincji
wschodniejAnatolii„przeszkadzała”takżewprzeprowadzeniu
wspomnianegoplanuzjednoczeniapodjednąwładząludówpocho-
dzeniatureckiegozdawnegoImperiumOsmanów,KaukazuiAzji
Środkowej.StądteżnieprzypadkowodeportacjeOrmianrozpoczęły
sięnaszerokąskalęodwschodnichprowincjiTurcji
42
.
Ichoficjalnympretekstembyłoprzekonaniewładztureckichoan-
tyrządowymnastawieniuludnościormiańskiej,któraszykowałasiędo
41
Ibidem,s.109;D.Kołodziejczyk,Turcja,s.72-73;A.Adamczewski,Górski
KarabachwpolityceniepodległegoAzerbejdżanu,Warszawa2012,s.74-76.
42
R.G.Hovannisian,Armenia,s.49-50;R.G.Suny,“TheyCanLiveintheDesert
butNowhereElse”.AHistoryoftheArmenianGenocide,Princeton2017,s.281
-282;P.Olszewski,FromtheHistory,s.24-25.
29
