Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Czymjestkonceptualizacja?
19
behawioralna,warunkowanieklasyczneiinstrumentalne).Każdyrodzaj
zachowańczłowiekajestwyuczonyipowstajewwynikujednegoztrzech
podstawowychprocesówuczeniasię:warunkowaniaklasycznego,warun-
kowaniasprawczegoorazuczeniasięprzezobserwację.
Wwarunkowaniuklasycznympoczątkowoobojętnybodziecwwyniku
pojawieniasięzależnościzbodźcembezwarunkowym,którypowoduje
określonąreakcjębezwarunkową,takżenabierazdolnościdowywoływania
reakcji.Stajesięwtedybodźcemwarunkowym,awywoływanaprzezniego
reakcjazwanajestreakcjąwarunkową(ProchaskaiNorcross,2006;Bąbel
iZiółkowska,2014).Technikiterapiibehawioralnejwykorzystującewarun-
kowanienależądogrupyterapiiokreślanychmianemekspozycyjnych,gdyż
wichtrakciepacjentwystawianyjestnakontaktzbodźcemlubsytuacją
lękotwórczą(Bąbeliin.,2010).
Kolejnedwamechanizmywykorzystywanewterapiibehawioralnejto
wygaszanieorazprzeciwwarunkowanie.Wygaszaniepoleganazaprze-
staniupojawianiasiębodźcabezwarunkowegopobodźcuwarunkowym,
aprzeciwwarunkowanietonicinnegojakkojarzeniebodźcawarunkowego
zbodźcemwywołującymreakcjęniezgodnązreakcjąwarunkową.Stąd
bodziecwarunkowyzaczynawywoływaćnową,niezgodnązpierwotną,
reakcjęwarunkową(klasycznymprzykłademprzeciwwarunkowaniajest
systematyczneodwrażliwianieWolpe’a).
Przyczynązachowańwwarunkowaniusprawczymsąichkonsekwencje
środowiskowe:wzmocnieniaikary.Wzmocnieniatotakiekonsekwencje
zachowania,któreprowadządowzrostuprawdopodobieństwajegowystą-
pieniawprzyszłości,podczasgdykaryprowadządospadkuczęstotliwości
zachowaniawprzyszłości.Wzmocnieniamogąbyćpozytywne,gdyzacho-
wanieskutkujepojawieniemsięwśrodowiskubodźcapożądanego,lub
negatywne,gdyzachowaniepowodujeustaniedziałaniabodźcaawersyj-
nego,czylikary,lubzapobiegajegopojawieniusię.Podobniekarymogąbyć
pozytywne,jeślizachowanieskutkujepojawieniemsiębodźcaawersyjnego,
oraznegatywne,jeśliwrezultaciezachowaniaustajedziałaniebodźcapożą-
danego,czyliwzmocnienia,lubbodziecpożądanyniepojawiasięwcale
(ProchaskaiNorcross,2006;BąbeliZiółkowska,2014,s.4).
Uczeniesięprzezobserwacjęłączywsobiedwaprocesyopartenanaśla-
downictwieimodelowaniuuczestniczącym.Osobauczącasięobserwuje
modela,którypodejmujeinterakcjezobiektem,iwskutektejobserwacji
samazaczynasięzachowywaćtak,jakmodel(Rachman,1972).
Zgodnieztympodejściemwiększośćnieprawidłowychzachowań
jestnabywanawprocesiesocjalizacjiirządzisiętymisamymiprawami,
cozachowaniaprawidłowe.Kształtowaniesięzachowańtopochodna
