Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskijezuitadajewglądwświattradycyjnychwyobrażeńokome-
tach.OdobserwacjiBainbridge>anatomiastdatujesiępoczątekodcho-
dzeniaodtradycyjnegopostrzeganiategozjawiskaizerwaniezarysto-
telesowskąmetodąjegoobjaśniania.Kometystopniowoprzestałybyć
znakiemodBogairózgąkarzącą,astałysięzwykłymiciałaminiebie-
skimi,mającymiswojemiejscewsystemieheliocentrycznym.17Ichlos
wtejmierzeodzwierciedliłostatecznyrozdział,jakiwXVIIwieku
dokonałsięmiędzyastronomiąiastrologią.
Zanimjednakodkrycia,związanezkometąC/1618W1przedosta-
łysiędoszerszegokręguodbiorców,upłynęłowieleczasuiwwyobraźni
zbiorowejdługojeszczepokutowaływyobrażenia,wytworzonewśred-
niowieczuistarożytności.Tooneodzwierciedlonezostaływewspół-
czesnychBembusowejKomeciedrukachautorstwaPiotraKrugera(Krót-
kasprawaowielkimkomecie),AdamaŻędzianowskiego(Kometazprze-
stroginiebieskiejrokuł1618miesi!calistopadawNiedźwiadkuwidzia-
na),anonimowejpieśninowiniarskiejPieśńokomecie,którywidziany
byłwroku1618miesi!canowembraorazwkilkuinnychokolicznościo-
wychtekstach.18DziełoBembusajednakzyskałosobienajwiększąpo-
czytność,doczekawszysiętrzechjeszczewydańwXVIIiwXVIIIwie-
ku,podzmienionymjużtytułemjakoTr!bagniewuBożego.WedleJe-
rzegoKroczaka,świadczytooatrakcyjnościmodeluBembusa.19Nau-
kowezainteresowaniekometamiwPolscełączysięnatomiastdopiero
znazwiskiemJanaHeweliusza.20
Przelotkometyiożywieniezwiązanychztymzjawiskiemlęków
eschatologicznychnietłumaczyjednakdokońcanajistotniejszychtreś-
cidziełkaBembusa.Sąonebowiembezpośredniopowiązanezsytuacją
politycznąwsamejRzeczpospolitejizwydarzeniamiujejgranic.Rok
1618todatawybuchupowstaniawCzechachikolejnyetapzmagań
religijnychwEuropie.PogłosywydarzeńwPradzedotarłyrychłodo
Polski,choćformalnieRzeczpospolitaniebyłastronąwwojnie,aona
sama,nazwanapotemtrzydziestoletnią,niezarysowałasięjeszczejako
konfliktkontynentalny,angażującyostateczniewszystkiemocarstwa
17D.K.Yeomans,Komety.Odstarożytnościdowspółczesnościwmitachlegen-
dachinauce,przeł.A.Pilski,Warszawa1999,s.65-67;S.J.Schechner,Comets,
PopularCultureandtheBirthofModernCosmology,Princeton1997,s.108-111.
18Zob.J.Kroczak,Kometyikaznodzieje,»LiteraturaLudowaflnr6(2004),
s.3-13;tenże,Jeślimięwieźdźbaprawdziwauwodzi,Wrocław2006,s.22-23.Pieśń
okomeciewydałJ.Głażewski[w:]»Barok.Historia-Literatura-Sztukafl,II(1999),
s.181-195.
19J.Kroczak,Kometył,s.7.
20Zob.D.K.Yeomans,dz.cyt.,s.78-84.Odnotowaćnależyjednaktakże
»kometologicznefldziełoJanaBrożkazroku1619:DissertatiodecometaAstrophili.
10
