Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Art.40
DziałII.Sąd
PrezydentaRP(art.55§1p.u.s.p.),anadtosędziamożeorzekaćwewszystkichsprawachwswo-
immiejscusłużbowym,awinnychsądachwprzypadkachokreślonychwustawie(jurysdykcja
sędziego).Przepisyoprzydzialespraw,wyznaczaniuizmianieskładusąduorazdelegowaniusę-
dziegonaczaspełnieniafunkcjilubzajmowaniastanowiskanieograniczająjurysdykcjisędziego
iniemogąbyćpodstawąstwierdzeniasprzecznościskładusąduzprzepisamiprawa,nienależy-
tegoobsadzeniasądulubudziałuosobynieuprawnionejlubniezdolnejdoorzekaniawwydaniu
orzeczenia.(art.55§4p.u.s.p.).
3.Artykuł40k.p.k.,zawierającykatalogprzyczynwyłączającychzmocyprawasędziegoodorze-
kaniawdanejsprawie,stanowigwarancjęrealizacjikonstytucyjnegoikonwencyjnegoprawa
dorzetelnego(sprawiedliwego)procesu,któregojednymzelementówjestorzekaniewsprawie
przezbezstronnysąd(art.45ust.1KonstytucjiRPiart.6ust.1EKPC119).W§1użytookreślenia
nzmocyprawa”
,cowskazujenastanowczycharaktertejregulacji,nieprzewidującyżadnychwy-
jątkówwraziezaistnieniawokolicznościachdanejsprawysytuacjiwnimwskazanej.Jakkolwiek
określenie,októrymwyżejmowa,możewprowadzaćwbłądcodojakiegośautomatyzmuwra-
ziezaistnieniawskazanychwkomentowanymprzepisieprzyczynwyłączenia,tonależymiećna
uwadze,żetrybwyłączeniasędziegoztychprzyczynjestprzedmiotemodrębnejregulacji(art.42
§1i2k.p.k.).Przepisart.40§1k.p.k.wprowadzadomniemanie,żewwypadkuzaistnieniajednej
zewskazanychokolicznościsędzianiebędzieobiektywnywsprawie(iudexinhabilis),niezależnie
odtego,czysamsędziapodlegającywyłączeniuzprzyczynwskazanychwkataloguz§1jestin-
negozdaniainiezależnieodtego,jakiejestwtymwzględziestanowiskopozostałychuczestników
postępowaniakarnego.
4.Katalogprzyczynwyłączeniasędziegozawartyw§1jestzamkniętyidlategoniepowinienpod-
legaćwykładnirozszerzającejanizastosowaniuwdrodzeanalogii120.
5.Wyłączeniesędziegozmocyprawanastępujenietylkowstadiumjurysdykcyjnym,lecztak-
żewpostępowaniuprzygotowawczym,gdysąddokonujeokreślonychtamczynności(art.329
§1k.p.k.),orazwpostępowaniuwykonawczym(art.1§2k.k.w.).Przepisdotyczybowiemnie
tylkowyłączeniasędziegoodudziałuwsprawie(rozumianejjakoorzekanieoprzedmiociepro-
cesu),lecztakżewkażdejinnejkwestii,wktórejjestczłonkiemskładuorzekającego(takżejedno-
osobowego)iwzwiązkuztymrozpoznaje(rozstrzyga)jakąśkwestię(incydentalną,dodatkową).
Skoroustawaposługujesięsformułowaniemnudziałwsprawie”
,anienudziałwrozpoznaniu
sprawy”
,toobejmujeonoswymzakresemnietylkoczynnościprocesowezwiązanebezpośrednio
zprzedmiotemprocesu,lecztakżeorzekaniewkwestiachincydentalnych121.Kodekspostępowa-
niakarnegonieprzewidujewyłączeniasędziegoinabstracto,arozważaniewyłączeniasędziego
woparciuoart.40§1lubart.41§1k.p.k.dopuszczalnejestjedyniewstosunkudokonkretnego
sędziego,któryzostałwyznaczonydoudziałuwsprawie,aniewobecsędziego,którytylkoteore-
tyczniemożezostaćwyznaczonydoskładuorzekającego.
6.Orzekanieprzezsędziegoprzedrozpoczęciemsprawywprzedmiociewłaściwościsąduniesta-
nowiorzekaniamerytorycznego,leczjestrozpoznaniemkwestiiincydentalnej,azatemsędzia
niejestwyłączonynamocyart.40§1pkt7k.p.k.odorzekaniaogłównymprzedmiocieprocesu.
nNienależytaobsadasądu”zachodzitylkowtedy,gdyniejestwogóleznanaustawie,ewentualnie
gdyjestwprawdzieznanaustawie,aleniejestprzewidzianadladanejkategoriisprawwsądzie
danegoszczebla.Odudziałuwsprawiemożebyćwyłączonytylkotensędzia,któryzostałwyzna-
119
Por.wyrokiTK:z11.12.2002r.,SK27/01,OTK-A2002/7,poz.93;z20.07.2004r.,SK19/02,OTK-A2004/7,
poz.67.
120
Por.uzasadnieniauchwałSN:z18.05.1972r.,VIKZP75/71,OSNKW1972/7-8,poz.115;z19.11.1982r.,
VIKZP24/82,OSNKW1983/3,poz.16.
121
Por.postanowienieSAwKatowicachz19.10.2005r.,IIAKz644/05,KZS2006/2,poz.65;wyrokSN
z31.03.1988r.,IIKR36/88,OSNKW1988/7-8,poz.58.
126
HannaPaluszkiewicz
