Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MichałLenartowicz
nogojakorozrywkęiformęrekreacji,niezaśwcaluregeneracjisiłpotrzebnychdo
podjęciananowoobowiązkówzawodowych”(Domański1994,s.30).
JednakżewXIXwiekucorazwięcejmłodychludzizklasyśredniej,odgrywającej
corazwiększąrolęwspołeczeństwachprzemysłowych,zaczęłoprzezwyciężaćnie-
chęćswoichrodzicówdouczestnictwawewspółzawodnictwiesportowym.Powodem
tegobyłmiędzyinnymiszerzącysiępogląd,żesportkształtujepostawyrywalizacji,
stanowiącejedenzfundamentówkapitalizmuorazfaktupowszechnianiasięszkol-
nictwaiobowiązkowegowychowaniafizycznego.Sportstałsięzczasemdobremce-
nionymiostatecznieprzyjąłformęprzywilejuzachodnioeuropejskiejklasywyższej
iśredniej,apierwszymiuczestnikamizorganizowanegosportu,byligłównieucznio-
wieszkółprywatnych,czylidzieciprzedstawicielitychklas.GdyzaśwWielkiejBry-
taniiwlatach80.XIXwiekuwprowadzonoobowiązekedukacyjnydlawszystkich
dzieci,władzeszkolnepoczątkowopostrzegałyoparteowojskowewzoryićwicze-
niagimnastycznewychowaniefizycznejakowspaniałyśrodekdodyscyplinowania
ikontrolizachowaniadzieciklasyrobotniczejitymsamympodtrzymywaniaporząd-
kuspołecznego(Kirk2005,s.144).Jednymizprzesłanekwprowadzeniawychowa-
niafizycznegodoszkółpowszechnych(obokmotywówzdrowotnychipolitycznych
–przygotowywaniesprawnychrekrutówdlaarmii)byłyprzesłankiklasowe.
Upowszechnieniesportunaświecie,towarzysząceprzemianomekonomicznym,
społecznymikulturowympoIIwojnieświatowej,spowodowałomiędzyinnymito,
żecorazwiększaliczbaosóbmogłauczestniczyćwrywalizacjisportowejorazpodej-
mowaćaktywnośćsportowo-rekreacyjnąwczasiewolnym.Demokratyzacjasportu
powodowałatakżewiększydostępludzizniższychwarstwspołecznychdodyscy-
plinsportowychiformaktywnościczasuwolnego,zarezerwowanychdotychczasdla
nielicznych.Oznaczałatakżeutratęprzezwieledyscyplinsportowychściśleelitarne-
gostatusu,powiązanieichjedyniezklasamidominującymi4.Demokratyzacjasportu
szczególnywymiarosiągnęławideologiczniebezklasowychpaństwachsocjalistycz-
nych,wktórychpowszechnemudostępowidopaństwowegoszkolnictwatowarzy-
szyłowspieraniepowszechnego(określanegojako‘masowe’)uczestnictwawsporcie
irekreacjiruchowej.Politykarównegodostępudosportuspowodowała,żepraktyki
sportowekojarzoneczęstozklasamiwyższymi(burżuazją)traciłytenswójwyjątko-
wystatus,choćzdarzałysięwtymwzględzietakżewyjątki.Naprzykładtenisdługo
byłwiązanywPolscezwrogimklasowostylemżyciaarystokracji5,aprostesporty
igryzespołowefizycznegokontaktuuznawanebyłyzakwintesencjęproletariackiego
ducha.TrochęnawzórpostawyopisywanychprzezWeberapurytańskichspołeczno-
4Jakwskazujęwdalszejczęścipracy,nawiązującdoDystynkcjiBourdieu(2005),procestenmoże
jednakzachodzićtakżewdrugąstronę:sportyludowemogąbyćtakżereinterpretowaneiprze-
kształcanewsportyelit(choćwspółcześniejesttochybarzadszezjawisko).
5Takimburżuazyjnymsportembyłotakże–jakzauważaNumerato(2009)–żeglarstwo.Numerato
(2009)opisałhistoriężeglarstwawkomunistycznejCzechosłowacjiiRepubliceCzeskiejporoku
1989.Pomimonegatywnejetykietyklasowejcieszyłosięonodużymspołecznymzainteresowa-
niem(cojestszczególnieciekawewkraju,któryniemadostępudomorza).
