Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
wtrakciektóregocharyzmatycznykaznodziejaprzekazujeSłowoBoże
mniejszymlubmasowymgrupomwyznawców,którzypodjegowpływem
przeżywają-wedługterminologiiprotestanckiej-nawrócenie,duchowe
odrodzenie,uzyskanieperspektywyzbawieniawreszcie.Analizująctozja-
wiskozpunktuwidzeniapsychologiireligii,aktprzebudzenianależyuznać
niezaakcesdookreślonegoruchulubwspólnoty,alenowerozumienie
rzeczywistościinowyobrazświata,wykształconypodwpływemwyjątkowo
silnegoprzeżyciaduchowego.
Awakening(przebudzenie)natomiasttozapoczątkowanyczęstokryzy-
semokreshistoryczny,wktórympodwpływemdziałalnościorganizacji
kaznodziejskichzachodzizmianastosunkudoreligiiiwiary,pojawiająsię
nowewartości.Oileodrodzeniereligijnewpływaprzedewszystkimnażycie
jednostki,tocałokształtfunkcjonowaniawspólnotreligijnychmodyfi-
kujerzeczywistośćcałegospołeczeństwaorazjegokulturę
4
.
Odnosząctękonstrukcjędonordyckichruchówodrodzeniareligijnego,
możnaskonstatować,żewregionietymwłaściwiezauważamyjedenokres
Przebudzenia-jestnimpoprostucałeXIXstulecie,wtrakciektórego
pojawiałysiękolejneformyruchówkaznodziejskichwywierającychwpływ
naróżneaspektyżyciaspołecznego-odnowychformedukacji,przez
zmianypolityczneiustrojowe,ponowepostrzeganienaroduijegokul-
tury.Oczywistesąreligijne-luterańskie-źródłaruchówkaznodziejskich,
aleichnajważniejszymskutkiemspołecznymjestzmianakulturowaoraz
jednoczesneumocnieniejednostkiiwspólnoty,wktórejżyje.Waspekcie
kulturowymruchyreligijne(przebudzeniaorazoinnejgenezie)stanowią
bezwątpieniawspólnydlacałegoregionunordyckiegofenomen,takżepod
względemsamoorganizacjispołecznej.Cojednaknieoznacza,żestanowią
jakąkolwiekjedność-wręczprzeciwnie,mamydoczynieniazwielobarw-
nymkalejdoskopemwizji,programówinurtówspołeczno-kulturowych.
Trudno,żebybyłoinaczej,skorokrajenordyckiewXIXstuleciurozwi-
jałysiępodkażdymwzględemwróżnymtempieiwchwilipojawieniasię
wszelakichruchówkaznodziejskichireligijnychznajdowałysięwodmien-
nychmomentachrozwojuspołecznego,modernizacyjnego,nawetwinnych
ustrojachpolitycznych.
Pewnątrudnośćsprawiakwestianazewnictwa,jakożeterminprzebu-
dzeniereligijneodnosisięściśledowarstwyteologicznej(protestanckiej),
awpolskimpiśmiennictwienaukowymbrakujejakichkolwiekopracowań
natematXIX-wiecznychruchówprzebudzeniareligijnegowEuropie,nie
wspominającjużonordyckich.WmojejmonografiiPoddanyiobywatel
4
W.G.McLoughlin,Revivals,Awakenings,andReform.AnEssayonReligionandSocial
ChangeinAmerica,1607-1977,Chicago-London1978,s.XIII.
