Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1.Państwo,Kościół,wiara:reformacjawpaństwachnordyckich…
WDaniitarestrykcyjnapolitykazostałaznaczniezłagodzonapowpro-
wadzeniuw1660r.systemuabsolutystycznego(oczymdalej),przede
wszystkimdziękilansowanejprzezmonarchięmerkantylistycznejpoli-
tycewspieraniaduńsko-norweskiegohandluiżeglugiorazprzyciągania
domonarchiicudzoziemskichkupcówikapitału.Jużw1672r.usiłowano
przyznaćprawoswobodywyznaniowejcudzoziemcominnychwyznań
chrześcijańskichorazmojżeszowego.Wskutekgwałtownegooporuczęści
duchowieństwaodpomysłutegowówczasodstąpiono.Dekadępóźniej,
wobliczunarastającychprześladowańhugenotówweFrancji,protestystra-
szącegonwiecznązemstąBoga”biskupaZelandiiHansaWandalaokazały
sięnieskuteczneihugenockichkupcówzaproszonodoDanii.W1680r.
pozwolenieosiedleniasięotrzymalikatolicyiŻydzi,alejedyniewokre-
ślonychmiastachipodwarunkiemprowadzeniamszywewłasnymjęzyku
(dlaDuńczykówwstępbyłoczywiściezabroniony).Wjutlandzkimmieście
Fredericiazezwolonow1682r.nawzniesieniesynagogi(powstaław1719r.
jakopierwszasynagogawDanii).W1684r.hugenotomzagwarantowano
wolnośćreligijnąinazachętęprzyznanowielekorzystnychprzywilejów
ekonomicznych
13
.Wtymsamymczasie(od1684)żydowscymieszkańcy
Kopenhagimoglitworzyćdomymodlitewnewprywatnychposesjach,choć
nwyłączniewzamkniętychpomieszczeniachibezgłośnychkazań,które
mogłybywzbudzićgniew[sąsiadów-G.S.]”
14
.Kilkalatpóźniejkopenha-
skagminażydowskamogłazałożyćcmentarzpozamuramistolicy.Otym,
żemonarchiaabsolutnabynajmniejniekierowałasięideamitolerancjireli-
gijnej,apobudkamiściśleekonomicznymiświadczywydanynapoczątku
XVIIIw.zakazosiedlaniasięŻydówzKopenhadze.Uczynionojednak
wyjątekdlainwestoróworazposiadaczymajątkuwwysokości1000duń-
skichtalarów.Mimotychograniczeń,założonaw1688r.kolonianiemiec-
kichŻydówwstolicyliczyław1726r.już350osób,aw1798r.-1491.
W1693r.pojawiłasięwKopenhadzekoloniakatolicka,niewiemyjednak,
jakliczna,pierwszedanepochodząbowiemdopieroz1840r.-wcałej
Daniibyłowówczas865katolików
15
.
WSzwecjipodobneustawodawstwoprzyjętodopieropodkoniec
XVIIIw.,wepocegustawiańskiej,główniedziękinaciskomGustawaIII
(ur.1746,1771-1792),dążącegodozwiększeniaimportuobcychkapitałów
orazimigracjiobcychkupcówiprzedsiębiorców.Byłojednakznacznie
13M.SchwarzLausten,Danmarkskirkehistorie,wyd.2,Kobenhavn1998,s.147.
14Ibidem,s.147-148.
15
H.Ch.Johansen,Ensamfundsorganisationiopbrud1700-1870,Kobenhavn1979
(DanskSocialhistorie,4),s.150-151.Największynapływludnościwyznaniakatolickiego
nastąpiłwokresierewolucjifrancuskiej.BylitogłównieFrancuzi,aletakżeWalonowie
iemigrancizpaństwwłoskich.
